وبلاگ
فشار باد لاستیک اتوبوس چقدر باید باشد؟
- زهرا سلطان محمدی
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۶ مرداد, ۱۴۰۴
اتوبوس‌ها به دلیل وزن زیاد و مسیرهای طولانی که طی می‌کنند،نیازمند مراقبت ویژه‌ای در زمینه فشار باد لاستیک هستند. تنظیم درست فشار باد، باعث می‌شود لاستیک‌ها بهترین تماس را با سطح جاده داشته باشند، مصرف سوخت کمتر شود، عمر لاستیک افزایش یابد و مهم‌تر از همه، ایمنی راننده و مسافران حفظ شود. در این مقاله، به‌طور کامل به بررسی تنظیم فشار باد لاستیک اتوبوس، عوامل مؤثر بر آن، روش‌های اندازه‌گیری، استانداردهای معتبر و نکات کاربردی نگهداری می‌پردازیم.
اهمیت فشار باد لاستیک اتوبوس در ایمنی و عملکرد !
در خودروهای سنگین مانند اتوبوس، اگر تنظیم فشار باد لاستیک(Tire pressure) درست انجام شود، باعث می‌شود لاستیک‌ها به درستی با سطح جاده تماس داشته باشند. مناسب بودن سطح تماس موجب موارد زیر می‌شود:
- بهبود ایمنی: چسبندگی بیشتر لاستیک‌ها به زمین باعث کاهش خطر لغزش و تصادف می‌شود.
- کاهش سایش غیر یکنواخت: فشار نادرست باعث می‌شود لاستیک در نقاط خاصی زودتر از حد معمول فرسوده شود.
- کاهش مصرف سوخت: فشار باد مناسب مقاومت غلتشی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود اتوبوس با انرژی کمتری حرکت کند.
- افزایش عمر لاستیک: فشار دقیق از ترکیدگی‌های ناگهانی و آسیب‌های داخلی لاستیک جلوگیری می‌کند.
- ارتقاء راحتی و سواری: فشار باد بهینه، ضربات جاده را بهتر جذب می‌کند و سواری آرام‌تری فراهم می‌آورد.
توصیه می کنیم که بلافاصله پس از خرید و نصب لاستیک اتوبوس، حتما به موارد بالا توجه داشته باشید.
چه عواملی بر فشار باد لاستیک اتوبوس تاثیر می‌گذارد؟
فشار دقیق بر اساس نوع اتوبوس، محور و وزن بار تعیین می‌شود. به طور کلی میزان فشار باد لاستیک اتوبوس بین ۷ تا ۹ بار (bar) متغیر است. فشار بیش از حد یا کمتر از حد، هر دو می‌توانند خطرناک باشند. چندین عامل مهم بر فشار مناسب لاستیک اتوبوس تاثیر می‌گذارد که شامل موارد زیر است:
-
نوع اتوبوس
اتوبوس‌های شهری معمولاً در مسیرهای کوتاه با توقف‌های متعدد حرکت می‌کنند و نیاز به فشار باد متفاوتی نسبت به اتوبوس‌های بین‌شهری دارند که بار بیشتری را حمل می‌کنند و مسافت طولانی‌تری طی می‌کنند.
-
نوع محور
معمولاً محور عقب تحمل وزن بیشتری دارد و فشار باد لاستیک‌های این محور باید بیشتر از محور جلو باشد.
-
ظرفیت بار و تعداد مسافر
هرچه بار و تعداد مسافر بیشتر باشد، فشار باد لاستیک‌ها باید به تناسب افزایش یابد تا از سایش بیش از حد و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
-
شرایط آب‌وهوایی و جاده
در هوای گرم و جاده‌های ناهموار، فشار باد ممکن است تغییر کند و راننده باید فشار را متناسب با شرایط تنظیم کند.
-
دما و شرایط جاده
هر ۱۰ درجه سانتی‌گراد افزایش دما می‌تواند فشار باد را بین ۰.۰۷ تا ۰.۱۴ بار افزایش دهد. رانندگان باید این تغییرات را در نظر گرفته و فشار باد لاستیک اتوبوس را متناسب تنظیم کنند. در جاده‌های ناهموار یا مناطق کوهستانی نیز ممکن است فشار باد را برای حفظ ایمنی و دوام لاستیک تغییر دهند.
توصیه می کنیم در مجله کورال تایر درباره درجه باد لاستیک کامیون نیز بخوانید.
واحدهای اندازه‌گیری فشار باد لاستیک اتوبوس کدام است؟
فشار باد لاستیک‌ها در نقاط مختلف جهان با واحدهای متفاوتی سنجیده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بار (bar): واحد متریک که در ایران و اکثر کشورهای اروپایی استفاده می‌شود، هر bar تقریباً معادل فشار اتمسفر است.
- کیلوپاسکال (kPa): واحد استاندارد سیستم SI، هر bar برابر ۱۰۰ kPa است.
- پوند بر اینچ مربع (psi): واحد متداول در آمریکا، معادل تقریبی هر bar برابر ۱۴.۵ psi است.
چرا تنظیم فشار باد لاستیک اتوبوس در دو محور مهم است؟
محور (Axle) قطعه‌ای کلیدی است که چرخ‌های اتوبوس روی آن نصب می‌شوند و وظیفه تحمل وزن خودرو و بار را بر عهده دارد. اتوبوس‌ها معمولاً حداقل دو محور دارند: محور جلو که چرخ‌های فرمان‌دهنده روی آن قرار دارد و محور عقب که بخش عمده وزن بار و مسافران را تحمل می‌کند. از آنجا که وزن وارده بر هر محور متفاوت است باید میزان فشار باد لاستیک اتوبوس در هر محور، متناسب با همین وزن تنظیم شود. در جدول زیر میزان فشار باد لاستیک بر اساس نوع اتوبوس و نوع محور، اشاره می‌شود:
جدول فشار باد لاستیک اتوبوس بر اساس نوع و محور
| نوع اتوبوس | محور | فشار باد (bar) | فشار باد (kPa) | فشار باد (psi) |
| شهری | جلو | ۶.۰ | ۶۰۰ | ۸۷ |
| شهری | عقب | ۶.۵ | ۶۵۰ | ۹۴ |
| بین‌شهری | جلو | ۶.۵ | ۶۵۰ | ۹۴ |
| بین‌شهری | عقب | ۶.۶ | ۶۶۰ | ۹۵ |
| VIP / توریستی | جلو | ۶.۶ | ۶۶۰ | ۹۵ |
| VIP / توریستی | عقب | ۶.۸ | ۶۸۰ | ۹۸ |
توجه داشته باشید که برای لاستیک ماشین سواری و لاستیک گل معدنی این موارد ممکن است متفاوت باشد.
نامناسب بودن میزان فشار باد لاستیک اتوبوس، چه پیامدهایی دارد؟
فشار باد لاستیک اتوبوس اگر نادرست باشد، پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت. پیامدها شامل موارد زیر است:
فشار باد کم
- افزایش اصطکاک و گرمای لاستیک
- افزایش احتمال ترکیدگی
- سایش کناره‌های لاستیک و کاهش عمر مفید آن
- افزایش مصرف سوخت و کاهش کارایی موتور
فشار باد زیاد
- کاهش سطح تماس لاستیک با جاده
- افزایش سایش در قسمت مرکزی لاستیک
- کاهش چسبندگی و کنترل خودرو
- ایجاد سواری خشک و ناراحت
ما قبلا درباره علت خالی شدن باد لاستیک تیوبلس نیز توضیح داده‌ایم.
چگونه فشار باد لاستیک اتوبوس را به درستی اندازه‌گیری و کنترل کنیم؟
فشار نامناسب باد لاستیک اتوبوس، خطر ترکیدگی و تصادف را افزایش می‌دهد و موجب افزایش مصرف سوخت و کاهش عمر لاستیک می‌شود. به همین دلیل، دانستن روش‌های صحیح اندازه‌گیری و کنترل فشار باد لاستیک اتوبوس و یا به طور کلی تنظیم فشار باد لاستیک کامیون، تریلی، خاور و کامیونت، ضروری است. در ادامه، به نکات کلیدی، اشتباهات رایج و تاثیر فشار استاندارد با لاستیک بر عملکرد و هزینه‌ها اشاره می‌شود:
-
نکات کلیدی در تنظیم فشار باد
- اندازه‌گیری در حالت سرد: همیشه فشار باد را زمانی اندازه‌گیری کنید که لاستیک سرد است (حداقل ۳ ساعت پس از توقف یا قبل از شروع حرکت). اندازه‌گیری فشار باد لاستیک اتوبوس در حالت گرم باعث نمایش فشار بالاتر از حد واقعی می‌شود.
- استفاده از ابزار دقیق: گیج‌های دیجیتال یا گیج‌های عقربه‌ای کالیبره‌شده بهترین دقت را دارند. در ناوگان مدرن، سیستم‌های پایش فشار باد (TPMS) جایگزین روش‌های سنتی شده‌اند.
- بررسی منظم و دوره‌ای: فشار باد را حداقل هفته‌ای یک‌بار بررسی کنید، به‌ویژه قبل از سفرهای بین‌شهری یا در فصل گرما.
- توجه به فشار باد لاستیک زاپاس: لاستیک زاپاس نیز باید با همان دقت بررسی شود، زیرا در مواقع اضطراری باید آماده به کار باشد.
- تنظیم فشار متناسب با بار و شرایط: فشار محور جلو، عقب و تریلر ممکن است متفاوت باشد. همچنین، در زمستان یا تابستان باید تغییرات فشار در اثر دما را در نظر گرفت.
-
اشتباهات رایج رانندگان در تنظیم فشار باد لاستیک
- اندازه‌گیری در حالت گرم: این کار باعث می‌شود فشار واقعی کمتر از عدد خوانده‌شده باشد.
- یکسان گرفتن فشار تمام محورها: هر محور بسته به نوع بارگذاری و نوع لاستیک، فشار متفاوتی نیاز دارد.
- بی‌توجهی به دما و بار: تغییرات فصلی و وزن بار بر فشار مناسب تاثیر مستقیم دارد.
- نادیده گرفتن لاستیک زاپاس: در زمان نیاز ممکن است زاپاس بدون باد کافی باشد.
-
تاثیر فشار باد مناسب بر هزینه‌های عملیاتی
- کاهش مصرف سوخت: فشار صحیح می‌تواند مصرف سوخت را بین ۲ تا ۴ درصد کاهش دهد.
- افزایش عمر لاستیک: فشار استاندارد باعث افزایش عمر لاستیک تا ۳۰ درصد و کاهش هزینه تعویض می‌شود.
- کاهش خرابی در مسیر: فشار درست، احتمال ترکیدن یا دفرمه شدن لاستیک را کاهش داده و توقف‌های ناخواسته را کم می‌کند.
تنظیم فشار باد لاستیک اتوبوس با روش استاندارد چه مراحلی دارد؟
برای حفظ ایمنی، افزایش عمر لاستیک‌ها و بهبود عملکرد اتوبوس، تنظیم دقیق فشار باد لاستیک اتوبوس اهمیت زیادی دارد. استفاده از کمپرسور هوا روشی استاندارد برای بادگیری لاستیک‌هاست. در ادامه، مراحل انجام تنظیم میزان باد لاستیک اتوبوس به‌همراه نکات ایمنی مهم به‌صورت روان و کاربردی توضیح داده شده است:
- ایمن‌سازی اتوبوس
- اتوبوس را روی سطح صاف متوقف کنید و ترمز دستی را محکم بکشید.
- در صورت امکان، چرخ‌ها را با گوه یا بلوک مهار کنید تا از حرکت ناخواسته جلوگیری شود.
- پیدا کردن شیر باد (والو)
- شیر باد روی رینگ قرار دارد، معمولاً فلزی است و یک درپوش پلاستیکی دارد.
- درپوش را باز کنید و در جای امنی قرار دهید تا گم نشود.
- اتصال شیلنگ کمپرسور
- شیلنگ را به خروجی کمپرسور و به شیر باد لاستیک وصل کنید.
- از محکم بودن اتصال اطمینان حاصل کنید تا هوا نشت نکند.
- تنظیم فشار باد
- با فشارسنج استاندارد (دیجیتال یا آنالوگ کالیبره شده) فشار باد لاستیک اتوبوس را اندازه بگیرید.
- اگر فشار کمتر از مقدار توصیه‌شده بود:
- کمپرسور را روشن کنید.
- با استفاده از شیر رگولاتور، فشار خروجی را کنترل کنید.
- به‌آرامی فشار را افزایش دهید تا به مقدار استاندارد برسد.
- قطع اتصال
- پس از رسیدن فشار به میزان مطلوب، کمپرسور را خاموش یا شیر خروجی را ببندید.
- شیلنگ را جدا کرده و درپوش شیر باد را ببندید.
- بررسی نهایی
- فشار تمام لاستیک‌ها را بررسی و تنظیم کنید.
- اگر فشاری بیش از حد بود، با استفاده از دکمه فشارسنج مقدار اضافی را تخلیه کنید.
البته در کنار همه این موارد بسیار مهم است که از تایرهای باکیفیت مانند لاستیک اتوبوس ترازانو، لاستیک اتوبوس فورلندر و لاستیک اتوبوسی مارومکس استفاده کنید.
نکته مهم درباره لاستیک تیوبلس در اتوبوس‌ها
بسیاری از اتوبوس‌های مدرن به لاستیک تیوبلس مجهز هستند. یعنی به‌جای تیوب داخلی، هوای فشرده مستقیماً بین لاستیک و رینگ نگهداری می‌شود و با یک لایه آب‌بندی خاص مانع خروج هوا می شود. با این حال، تیوبلس بودن به معنای حذف نیاز به تنظیم فشار باد لاستیک اتوبوس نیست. زیرا این لاستیک‌ها نیز به‌مرور زمان تحت‌تأثیر تغییرات دما، مسیرهای طولانی، نشت جزئی از والو (والف لاستیک) یا دیواره فشار خود را از دست می‌دهند. بنابراین توصیه می‌شود فشار باد لاستیک‌های تیوبلس اتوبوس به‌طور منظم همانند لاستیک‌های تیوب‌دار، اندازه‌گیری و بر اساس فشار استاندارد تنظیم شود.
برای خرید عمده لاستیک اتوبوس حتما به نکاتی که اینجا درباره تایرهای تیوبلس اشاره کردیم توجه داشته باشید.
رعایت نکات ایمنی و فنی در هنگام باد کردن لاستیک اتوبوس
- از فشارسنج با کیفیت استفاده کنید: فشارسنج دیجیتال دقت بالاتری دارد.
- تنظیم فشار روی لاستیک سرد: لاستیک باید حداقل ۲ تا ۳ ساعت پس از توقف سرد شده باشد. اگر لاستیک گرم است، حدودPSI ۴ بیشتر تنظیم کنید و پس از سرد شدن دوباره فشار را کنترل نمایید.
- از باد بیش از حد بپرهیزید: فشار بیش از حد باد، می‌تواند منجر به ترکیدگی، سایش نامناسب و کاهش چسبندگی شود.
- هوای فشرده یا نیتروژن: استفاده از گاز نیتروژن برای لاستیک نیازمند تنظیم کمی متفاوت است (معمولاً ۱–۲ PSI تغییر بسته به دما). فشار روی بدنه لاستیک حداقل مطلق است نه فشار توصیه‌شده.
- ایمنی فردی:هنگام کار با کمپرسور از عینک، دستکش، کفش ایمنی و در صورت نیاز محافظ شنوایی استفاده کنید.
- نگهداری کمپرسور: به‌طور مرتب شیر تخلیه مخزن را باز کنید تا رطوبت خارج شود و روغن داخلی را حداقل سالی یک‌بار تعویض کنید.
نحوه نگهداری و برنامه‌ریزی برای حفظ فشار باد لاستیک اتوبوس
- برنامه‌ریزی منظم برای بررسی فشار باد
- آموزش رانندگان در خصوص اهمیت فشار باد و روش‌های بررسی آن
- ثبت و پیگیری سوابق فشار باد لاستیک‌ها برای بهبود نگهداری ناوگان
- مراقبت از لاستیک زاپاس برای مواقع اضطراری و حفظ فشار باد آن
جمع‌بندی
تنظیم فشار باد لاستیک اتوبوس نقش مهمی در ایمنی، کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر لاستیک و بهبود کیفیت سفر دارد. این فشار بسته به نوع اتوبوس، محور و میزان بار معمولاً بین ۷ تا ۹ بار متغیر است و باید به‌طور منظم، به‌ویژه قبل از سفرهای طولانی، بررسی و تنظیم شود. اندازه‌گیری باید در حالت سرد انجام شود و استفاده از ابزار دقیق یا سیستم tpms توصیه می‌شود. همچنین فشار نامناسب می‌تواند منجر به سایش غیر یکنواخت، ترکیدگی ناگهانی، کاهش چسبندگی و افزایش هزینه‌های عملیاتی شود. نگهداری منظم، آموزش رانندگان و پایش دوره‌ای فشار باد از عوامل کلیدی در افزایش ایمنی و کاهش استهلاک ناوگان است.
