وبلاگ
بازیافت لاستیک چه فوایدی برای ما دارد؟!
- بهار سهراب بیگی
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۰ بهمن, ۱۴۰۳
وقتی صحبت از بازیافت لاستیک میشود، اولین چیزی که به ذهن بسیاری از افراد خطور می‌کند، حفاظت از محیط زیست و کاهش آسیب‌های ناشی از انباشت زباله‌های لاستیکی است و اینکه لاستیک‌های فرسوده پس از بازیافت چه سرنوشتی پیدا می‌کنند؟ آیا بازیافت این مواد ارزشمند است؟ و اینکه کاربردهای آن در چه زمینه‌هایی از صنعت نمود پیدا می‌کند؟
در این مقاله قصد داریم به تمامی این پرسش‌ها پاسخ دهیم و بررسی کنیم که چرا بازیافت لاستیک نه‌تنها به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های ارزشمندی را برای استفاده‌های صنعتی و اقتصادی به همراه دارد. اگر کنجکاو هستید که بیشتر درباره این فرآیند و کاربردهای آن بدانید، با ما در کورال تایر همراه باشید.
مواد تشکیل دهنده لاستیک
آیا می‌دانید لاستیک از چه چیزی ساخته میشود؟ در جواب به این سوال باید بگوییم لاستیک خودرو از منابع تجدید ناپذیر نفتی مشتق شده است که پس از گذراندن مراحل مختلف بازیافت، می‌تواند موارد استفاده دیگری داشته باشد. به عنوان مثال؛ برخی تایرها پس از بازیافت به عنوان سوخت در صنایع مختلفی مانند: فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فرآیند نه تنها از هدر رفت منابع طبیعی جلوگیری می‌کند، بلکه کمک شایانی به حفظ محیط زیست و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی می‌کند.
در گذشته، پیش از پیشرفت‌های فناوری در طراحی تایر، لاستیک‌ها به طور متوسط بین ۲۰٬۰۰۰ تا ۴۰٬۰۰۰ کیلومتر عمر مفید داشتند و سپس تعویض می‌شدند. اما امروزه با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند تسمه‌های فولادی و پروفیل‌های شعاعی، عمر لاستیک‌ها به طرز چشمگیری افزایش یافته و هر تایر می‌تواند تا ۱۰۰٬۰۰۰ کیلومتر عمر مفید داشته باشد. این دوام بیشتر، چالش‌هایی در بخش بازیافت به همراه دارد چرا که بافت مقاوم لاستیک‌ها فرآیند شکستن و بازیافت آن‌ها را دشوارتر می‌کند. به طور کلی، توسعه فناوری در این صنعت، هم فرصت‌های بیشتری برای استفاده بهینه از منابع ایجاد کرده و هم چالش‌های جدیدی در بازیافت لاستیک‌ها به وجود آورده است.
روش‌های جدید برای شکستن لاستیک‌ها جهت بازیافت لاستیک
در راستای بازیافت لاستیک فرسوده محققان دست به آزمایش‌های مختلفی زدنده‌اند که منجر به کشف یک فرآیند کارآمد و ملایم شده است. این فرآیند از شیمی سیلیکون برای شکستن پیوندهای گوگرد به گوگرد -که تایرها را در کنار هم نگه می‌دارد- استفاده می‌کند. سیلیکون‌ها به‌طور انتخابی اتصالات گوگرد-گوگرد را قطع می‌کنند و تنها زنجیره‌های ارگانیک را باقی می‌گذارند که می‌توانند به راحتی جدا شده و دوباره برای تولید محصولات جدید استفاده شوند.
رایج ترین روش برای بازیافت لاستیک، خُرد کردن آن است که منجر به تولید لاستیک کرامب یا پودر لاستیک از ضایعات لاستیک میشود. در این فرآیند، لاستیک‌ها به صورت مکانیکی به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌شوند. پس از جدا کردن اجزای مختلف، بخش لاستیکی به قطعات بسیار ریزی تبدیل میشود که به عنوان مواد اولیه در محصولات متنوعی استفاده میشود. این مواد جدا شده در صنایع مختلف کاربردهای مخصوص به خود دارند.
روش‌های بازیافت لاستیک
- گرانول‌سازی: در این روش، لاستیک‌ها به ذرات کوچک تبدیل می‌شوند و اجزای فلزی و الیاف از آن جدا می‌شوند. فرآیند گرانول‌سازی به دو روش مکانیکی و برودتی انجام میشود که در هر دو، لاستیک به دانه‌های لاستیکی تبدیل میشود.
- بازیافت به‌عنوان سوخت: لاستیک‌ها به دلیل ارزش حرارتی بالا و گوگرد کمتر، جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی هستند.
- پیرولیز: در این روش، لاستیک‌ها در غیاب اکسیژن و تحت حرارت به ترکیباتی مانند کربن سیاه، فولاد، نفت و گاز تجزیه می‌شوند که ذخیره و حمل آن‌ها آسان است.
- استفاده مجدد با پوشش‌دهی: در این روش، لاستیک‌های قدیمی بازسازی و دوباره استفاده می‌شوند، که ضمن کاهش ضایعات، خطر آتش‌سوزی را نیز کاهش می‌دهد.
- بازیافت به‌عنوان ماده خام: با استفاده از روش‌های شیمیایی و مکانیکی، اجزای مختلف لاستیک مانند الیاف و فولاد جدا شده و مجدداً در تولید تایرهای جدید استفاده می‌شوند.
مواد به‌دست‌آمده از بازیافت لاستیک‌های فرسوده
از بازیافت انواع لاستیک‌ها مواد زیر به دست می آید:
-
- گرانول لاستیکی
- ضایعات آهنی
- الیاف و نخ
البته باید اشاره کنیم که در مواردی از لاستیک‌های فرسوده برای تولید انرژی و گرما استفاده میشود. در این روش از لاستیک فرسوده به عنوان منبع سوخت در جهت تولید انرژی لازم برای کارخانه‌های تولیدی خمیر کاغذ، کاغذ، آهک و فولاد استفاده می‌کنند.
کاربردهای شگفت‌انگیز بازیافت لاستیک
شاید باورتان نشود اما بازیافت لاستیک در چرخه تولیدات و صنعت امروز کاربردهای زیادی دارد از سنگ فرش باغ گرفته تا کف زمین بازی، عمران و خیلی موارد دیگر که به آن‌ها اشاره میشود. البته یک نکته بسیار مهم را نباید فراموش کرد که دفع نادرست و عدم بازیافت لاستیک خودرو، می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کند، همچنین یک منبع بسیار مفید و باورنکردنی اتلاف شود. برای اینکه بیشتر در مورد Waste tire recycling بدانید و اینکه بازیافت لاستیک، چه منبع با ارزشی است و چه استفاده‌های دارد؛ به تعدادی از این کاربردها اشاره میشود:
عمران و ساخت و ساز
می‌دانستید در هر T-Block (بلوک بتنی) می‌توان از ۲۰ تا ۴۰ درصد لاستیک استفاده کرد و ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که کاربرد این بلوک‌های بتنی چیست؟! این بلوک‌ها که حداقل ۲۰۰ سال عمر دارند و در برابر آتش مقاوم هستند؛ تثبیت کننده‌های مناسبی برای زیر فونداسیون هستند. از لاستیک‌های بازیافتی در ساخت بتن نیز استفاده میشود که موجب کاهش وزن سازه، و افزایش مقاومت آن در برابر آتش می شود. همچنین از این مواد در تولید عایق‌های ساختمانی، پوشش بام‌های ضدآب و چسب‌های درزگیر استفاده می‌شوند. کاربرد این مواد در سازه‌ها باعث بهبود دوام و صرفه‌جویی در هزینه‌ها میشود.
بالکن‌های خانگی سازگار با محیط زیست
یکی دیگر از موارد کاربردی Car tire recycling استفاده از آن در ساخت تخته‌های رزین لاستیکی پلی اتیلن است که از آن‌ها می‌توان در ساخت بالکن خانه‌ها استفاده کرد. این تخته‌های رزین پلاستیکی دوست‌دار محیط زیست بوده و مزایای زیادی دارند.
مصالح راه‌سازی و راه آهن
بازیافت لاستیک خودرو یا همان tire recycling در زمینه راه سازی و تأمین مصالح و ابزار مورد نیاز برای راه آهن و خطوط راه آهن نیز کارایی دارد:
برای اینکه لاستیک‌های راه‌آهن دوام زیادی داشته باشند، با روکشی لاستیکی به صورت لایه‌ای ساخته می‌شوند. این روکش لاستیکی لایه‌ای دارد که از ۸۰ پوند لاستیک آسیاب شده ساخته شده که بر روی یک تیر فولادی- بتنی قرار گرفته می‌گیرد. یکی دیگر از استفاده‌های مهم لاستیک بازیافتی در خطوط راه آهن جذب لرزش است که توسط این ماده صورت می‌گیرد.
کفپوشهای لاستیکی
کفپوشهای لاستیکی که به دلیل تنوع رنگ و طرح، این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند از مواد به دست آمده در فرآیند بازیافت لاستیک خودرو تهیه می‌شوند. جالب است بدانید که این کفپوشها در کنار مزایا و معایبی که دارند، عمری حدود ۳۰ ساله دارند و برای تمیز شدن نیز نیاز به مواد خاصی ندارند. همچنین هوای محبوس شده در منافذ آن نیز، عاری از مواد شیمیایی است.
آسفالت لاستیکی
یکی دیگر از موارد کاربرد لاستیک بازیافتی؛ استفاده از آن در ساخت آسفالت جاده‌ای است. پودر لاستیک در آسفالت جاده‌ها به کار می‌رود و با افزایش مقاومت در برابر ترک‌خوردگی، کاهش صدای عبور خودروها و بهبود عملکرد ترمز، عمر آسفالت را بیشتر و هزینه‌های نگهداری را کمتر می‌کند. این ماده همچنین مقاومت جاده‌ها را در برابر تغییرات دمایی و فرسایش بالا می‌برد. سایر مزایای استفاده مواد بازیافت لاستیک برای تولید آسفالت شامل جلوگیری از آسیب جاده، کاهش هزینه تعمیر و نگهداری و کاهش نویز جاده به ۷ دسی بل است.
خودروسازی
در صنعت خودرو، لاستیک‌های بازیافتی برای تولید و تعمیر تایر، ساخت کف‌پوش، گلگیر، سپرهای ضربه‌گیر و نوارهای دور درب و شیشه به کار می‌روند. این مواد به دلیل دوام بالا، ایمنی و بهره‌وری بیشتری برای خودروها ایجاد می‌کنند. توجه داشته باشید که با رعایت اصول مراقبت و نگهداری از لاستیک خودرو می‌توان طول عمر آن‌ها را افزایش داد، اما در مواردی که لاستیک دچار لاستیک سابی
صنایع دریایی
لاستیک‌های بازیافتی در ساخت شناورها، کفپوشهای مقاوم و ضربه‌گیرهای اسکله و لنگرگاه استفاده می‌شوند. این مواد به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و شرایط سخت دریایی، در کاهش آسیب به سازه‌ها و کشتی‌ها مؤثر هستند.
کاربردهای ورزشی
در محیط‌های ورزشی، لاستیک‌های بازیافتی به عنوان کف‌پوش ایمن و بادوام زمین‌های گلف، تنیس، دومیدانی و میدان‌های اسب‌سواری استفاده می‌شوند. این کفپوشها خاصیت ضربه‌گیری بالایی داشته و به حفظ سلامت ورزشکاران کمک می‌کنند.
کشاورزی و دامداری
در بخش کشاورزی و دامداری، لاستیک‌های بازیافتی برای تولید گلدان‌ها، ظروف تغذیه دام، کفپوشهای مقاوم و سیستم‌های آبرسانی استفاده می‌شوند. این محصولات به دلیل دوام و مقرون‌به‌صرفه بودن، راهکاری مؤثر برای این بخش‌ها ارائه می‌دهند.
دفن زباله
لاستیک‌های خرد شده کاربردهای موثری در دفن زباله دارند. از آن‌ها می‌توان به عنوان عایق حرارتی بین لایه‌های مختلف محل دفن زباله برای کاهش دما یا به‌عنوان پوشش محافظ استفاده کرد. همچنین، به دلیل نفوذپذیری بالا، می‌توان از این مواد به‌عنوان جایگزینی برای سوخت زغال سنگ بهره برد. در مجموع، استفاده از خرده‌ریزهای لاستیک در دفن زباله راهکاری مقرون‌به‌صرفه و کارآمد برای محوطه‌سازی و مدیریت زباله است.
تولید سوخت
تولید سوخت از بازیافت لاستیک‌های فرسوده یکی از کاربردهای مهم این فرآیند به شمار می آید. چراکه به طور معمول هر لاستیک حاوی مقادیر قابل توجهی روغن است و به همین دلیل حدود ۴۰ درصد از لاستیک‌های بازیافتی برای تولید سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع سوخت که به‌عنوان TDF (Tire-Derived Fuel) شناخته میشود، دارای راندمانی ۲۵ درصد بالاتر از زغال‌سنگ است. از طرفی خاکستر حاصل از سوخت لاستیک نسبت به زغال‌سنگ، فلزات سنگین کمتری دارد که آن‌را به گزینه‌ای پایدارتر از نظر محیط زیستی تبدیل می‌کند.
البته، یکی از چالش‌های این نوع سوخت، تولید آلودگی هوا مشابه سایر سوخت‌های فسیلی است. با این‌حال، سوخت لاستیکی عمدتاً در صنایعی استفاده میشود که تجهیزات آن‌ها قادر به کنترل انتشار گازهای مضر هستند. برای درک بهتر این موضوع، توجه به نمودارهای مرتبط و داده‌های آماری این فرآیند می‌تواند مفید باشد.
موارد استفاده از تایر بازیافتی در کشورهای پیشرفته
به‌طور کلی از بازیافت لاستیک فرسوده برای تولید حداقل ۱۱۰ محصول در زمینه‌های زیر استفاده میشود:
- مواد مهندسی عمران
- مصالح زمینی و راه آهن
- سوخت تایر مشتق شده (TDF)
استفاده از مواد بازیافتی لاستیک در کشورهای مختلف به عوامل زیادی بستگی دارد که به عنوان مثال میزان توزیع لاستیک فرسوده جهت بازیافت در ایالات متحده را به‌صورت نمودار ذکر می‌کنیم.
نتیجه گیری
موضوع بازیافت لاستیک از جمله موضوعاتی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان یک صنعت مهم به آن توجه میشود و روی آن سرمایه‌گذاری میشود و در برخی کشورهای در حال توسعه نیز به عنوان یک صنعت پر درآمد به شمار می آید. بنابراین بازیافت لاستیک خودرو، با توجه به تولید انبوه آن در سراسر جهان هم از جهت توجه به حفظ محیط زیست و هم از جهت بازگشت به چرخه تولید می‌تواند در حفظ منابع و صرفه جویی در هزینه‌ها و مصرف منابع اولیه بسیار کمک کننده باشد.
