وبلاگ
از چه نوع لاستیک اسکریپر و چه سایزی استفاده کنیم؟
- زهرا سلطان محمدی
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۷ مرداد, ۱۴۰۴
در دنیای ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات عمرانی، اسکریپرها نقش اساسی در پروژه‌های راهسازی، معدن‌کاری، سدسازی و بسیاری دیگر از پروژه‌های عمرانی دارند. این دستگاه‌ها برای حمل و جابجایی مواد مختلف مانند خاک، شن، ماسه و سایر مواد سست طراحی شده‌اند و یکی از مهم‌ترین تجهیزات در عملیات تسطیح، گودبرداری و خاکبرداری به شمار می‌روند. لاستیک اسکریپر یکی از اجزای اصلی این ماشین‌ها است؛ بخشی که تأثیر قابل توجهی در کارایی، ایمنی و طول عمر دستگاه دارد. در این مقاله، به بررسی انواع لاستیک اسکریپر، سایز لاستیک اسکریپر، مشخصات لاستیک اسکریپر، وزن لاستیک اسکریپر و نکات تخصصی در انتخاب آن می‌پردازیم.
اسکریپر چیست و چرا به لاستیک حرفه‌ای نیاز دارد؟
اسکریپر (Scraper) یکی از مهم‌ترین ماشین‌آلات پروژه‌های عمرانی است که وظیفه بارگیری، حمل و تخلیه مواد مختلف را بر عهده دارد. این دستگاه توانایی جابجایی سریع و گسترده مواد مانند خاک و شن را دارد و در زمین‌های وسیع و بدون سنگ‌های درشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که این ماشین در شرایط دشوار فعالیت می‌کند، نیاز به استفاده از لاستیک اسکریپر با مشخصات فنی وجود دارد تا عملکرد دستگاه بهینه شود.
توجه: نکاتی که در این نوشته ارائه می‌کنیم، هم برای صاحبان اسکریپر و هم برای خرید عمده لاستیک معدنی قابل استفاده است.
انواع اسکریپر و کاربردهای آنها
این دستگاه‌ها بسته به نوع زمین، حجم عملیات و نیاز پروژه، در دو گروه اصلی چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی تولید می‌شوند.
-
اسکریپرهای چرخ زنجیری
این نوع اسکریپرها به دلیل استفاده از زنجیر به جای لاستیک، برای زمین‌های نرم، گل‌آلود و شیب‌دار مناسب هستند. انواع رایج آن عبارت‌اند از:
- اسکریپر تک‌موتوره چرخ زنجیری: مجهز به یک موتور داخلی که وظیفه حرکت، بارگیری و تخلیه را بر عهده دارد. برای پروژه‌های وسیع مانند راهسازی و خاکبرداری گسترده کاربرد دارد.
- اسکریپر کاسه باز: دارای کاسه‌ای باز برای جمع‌آوری خاک است. بارگیری با کمک یک بولدوزر که از پشت هل می‌دهد انجام می‌شود. برای خاک‌های خشک و زمین‌های صاف مناسب است.
- اسکریپر دو موتوره چرخ زنجیری: دارای دو موتور مجزا؛ یکی برای بخش تراکتور و دیگری برای بخش کاسه. این طراحی قدرت کشش بالایی ایجاد می‌کند و عملکرد خوبی در زمین‌های ناهموار یا شیب‌دار دارد.
- اسکریپر کش–واکش(Push-Pull Scraper): دو اسکریپر به صورت هماهنگ کار می‌کنند؛ یکی نقش هل‌دهنده و دیگری نقش جمع‌آورنده را بر عهده دارد. این روش سرعت و قدرت عملیات را افزایش می‌دهد.
-
اسکریپرهای چرخ لاستیکی
این نوع اسکریپرها برای زمین‌های سفت، مسیرهای طولانی و سرعت‌های بالاتر مناسب‌اند. چرخ لاستیکی باعث کاهش لرزش و افزایش بهره‌وری در مسیرهای هموار می‌شود. انواع آن شامل:
- اسکریپر بالابر: مجهز به نقاله مکانیکی یا مارپیچی که خاک را بدون نیاز به بولدوزر، مستقیماً به داخل کاسه هدایت می‌کند. برای خاک‌های مرطوب یا چسبنده بسیار کاربردی است.
- اسکریپر سبک‌وزن یا حامل: ابعاد کوچک‌تر و وزن سبک دارد. بیشتر برای پروژه‌های سبک مانند محوطه‌سازی، کارهای کشاورزی یا عملیات خاکبرداری جزئی استفاده می‌شود.
- اسکریپر سه‌محوری: دارای سه محور برای افزایش ظرفیت حمل بار و پایداری بیشتر. معمولاً در پروژه‌های طولانی‌مدت و مسیرهای طولانی با بار زیاد کاربرد دارد.
- اسکریپر معدنی: مخصوص معادن روباز و به ویژه استخراج ذغال‌سنگ طراحی شده است. کاسه بزرگ‌تر و بدنه مقاوم‌تری نسبت به سایر مدل‌ها دارد.
- اسکریپر لیزری: مناسب برای تسطیح و خاکبرداری در پروژه‌های کشاورزی و عمرانی هستند که در دو نوع چرخ زنجیری یا چرخ لاستیکی تولید می‌شوند.
نکته: اتصالات هر نوع اسکریپر از بلوک‌های هل‌دهنده گرفته تا سیستم‌های GPS و تیلرکننده‌های فولادی، هر کدام به نحوی عملکرد اسکریپر را ارتقاء می‌دهند، اما هیچ کدام بدون انتخاب دقیق و تخصصی لاستیک اسکریپر نمی‌توانند حداکثر بهره‌وری را فراهم کنند.
در ادامه، بررسی خواهیم کرد که چگونه انتخاب صحیح سایز لاستیک اسکریپر(همانند انتخاب درست سایز انواع لاستیک راهسازی)، عملکرد این دستگاه‌ها را متحول می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی که در هنگام انتخاب لاستیک اسکریپر باید بدانید!
انتخاب نادرست لاستیک چه از نظر وزن و چه از نظر نوع و برد، می‌تواند پیامدهای جدی شامل: افت قدرت و کشش دستگاه، افزایش مصرف سوخت و حتی بروز خطرات ایمنی در حین کار به همراه داشته باشد. بنابراین بهتر است برای عملکرد بهینه و دوام بالای لاستیک اسکریپر، چند ویژگی کلیدی مد نظر قرار گیرد:
- مقاومت سایشی و ضربه‌ای بالا
اسکریپرها معمولاً در زمین‌های بسیار ناهموار، سنگلاخی و با فشارهای بسیار بالا کار می‌کنند. لاستیک باید از ترکیب مواد خاصی ساخته شود که در برابر سایش، خراشیدگی و ضربه‌های شدید مقاوم باشد.
- قدرت کشش بالا
سطح تماس لاستیک و آج‌های آن باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که حداکثر کشش ممکن روی زمین‌های نرم، گل‌آلود و شیب‌دار ایجاد شود.
- ظرفیت تحمل وزن زیاد
وزن لاستیک و ساختار آن باید قادر به تحمل وزن سنگین دستگاه و بار باشد. این ظرفیت در انتخاب سایز لاستیک بسیار مهم است.
- حفظ فشار باد
لاستیک‌های اسکریپر باید قابلیت حفظ فشار باد مناسب (معمولاً بین ۵.۵ تا ۶.۵ بار) را داشته باشند تا در طول عملیات، فشار یکنواختی بر سطح زمین وارد شود.
وزن لاستیک اسکریپر چقدر است؟
وزن لاستیک اسکریپر و طراحی آن تأثیر مستقیمی بر عملکرد، مصرف سوخت، ظرفیت بارگیری و حتی ایمنی دستگاه دارد، زیرا لاستیک‌های اسکریپر به دلیل اندازه بسیار بزرگ، ساختار چندلایه و دیواره‌های مقاوم در برابر ضربه، هر کدام می‌توانند چند صد کیلوگرم وزن داشته باشند. این وزن بالا دو کارکرد مهم دارد:
- تحمل فشار بار: اسکریپر هنگام بارگیری و حرکت، وزن چند ده تُن مصالح را تحمل می‌کند، پس لاستیک باید قادر باشد این فشار را بدون تغییر شکل خطرناک، مدیریت کند.
- پایداری و کشش: وزن بالای لاستیک همراه با سطح تماس زیاد با زمین باعث می‌شود اسکریپر روی خاک نرم یا شیب‌دار ثبات بیشتری داشته باشد.
توجه: وزن هر حلقه لاستیک اسکریپر به دلیل تنوع سایز و برند، معمولاً به طور دقیق در دفترچه راهنمای عمومی لاستیک ذکر نمی‌شود. برای دستیابی به اطلاعات دقیق انواع لاستیک‌های سنگین مانند: سایز لاستیک لودر و اندازه لاستیک اتوبوس بهترین راه مراجعه به دفترچه راهنمای لاستیک و یا مشاوره با فروشندگان و تولیدکنندگان تایرهای صنعتی است.
چگونه سایز لاستیک اسکریپر را بخوانیم؟
سایز لاستیک اسکریپرها و یا اعداد روی لاستیک ماشین سنگین، معمولاً به صورت دو عدد نمایش داده می‌شود، به عنوان مثال ۲۹.5R25 :
- عدد اول (۲۹.۵): عرض اسمی لاستیک به اینچ
- حرف R: نشان‌دهنده رادیال بودن لاستیک
- عدد دوم (۲۵): قطر رینگ فلزی به اینچ
در برخی سایزهای پیشرفته‌تر، مانند: ۴۵/65R45، عدد دوم درصد ارتفاع جانبی لاستیک نسبت به عرض است (در مثال ۴۵/65R45، ارتفاع جانبی = 65٪ عرض لاستیک) که برای مقاومت و انعطاف بیشتر در لاستیک‌های بسیار بزرگ به کار می‌رود.
جدول انتخاب سایز لاستیک اسکریپر بر اساس نوع و کاربرد!
انتخاب سایز مناسب لاستیک برای اسکریپر و یا سایر لاستیک‌های سنگین مثل لاستیک دامپتراک چه در سایزهای بزرگ و چه کوچک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که تأثیر مستقیم بر عملکرد، پایداری و طول عمر دستگاه دارد. استفاده از لاستیک با سایز مناسب، باعث بهبود کارایی ماشین، کاهش استهلاک قطعات و افزایش بهره‌وری در شرایط مختلف زمین می‌شود.
در ادامه، جدول انتخاب سایز لاستیک اسکریپر بر اساس نوع دستگاه و کاربرد آن همراه با مزایا و معایب هر سایز ارائه شده است:
- سایز بزرگ‌تر لاستیک:
- افزایش سطح تماس لاستیک با زمین
- کاهش فشار هر واحد سطح (آسیب کمتر به زمین)
- افزایش قدرت کشش و پایداری در زمین‌های نرم و شیب‌دار
- وزن بیشتر لاستیک و نیاز به موتور قدرتمندتر
- سایز کوچک‌تر لاستیک:
- مناسب برای زمین‌های سخت و صاف
- وزن کمتر لاستیک که مصرف سوخت را کاهش می‌دهد
- محدودیت در ظرفیت بار و کشش در زمین‌های نرم
جدول سایز لاستیک برای انواع اسکریپر
در جدول زیر، سایز لاستیک اسکریپر را برای انواع مختلف این ماشین می‌ببینید:
| نوع اسکریپر | سایز لاستیک | وزن لاستیک (kg) | ظرفیت تحمل بار (kg) |
| اسکریپر تک‌موتوره | ۲۹.5R25 – ۳۳.25R29 | ۴۰۰ – ۶۵۰ | ۱۸,۰۰۰ – ۲۵,۰۰۰ |
| اسکریپر کاسه باز | ۲۹.5R25 – ۳۳.25R29 | ۴۰۰ – ۶۰۰ | ۱۸,۰۰۰ – ۲۴,۰۰۰ |
| اسکریپر دو موتوره | ۳۷.25R35 – ۴۰.5R39 | ۸۰۰ – ۱,۱۰۰ | ۳۰,۰۰۰ – ۴۰,۰۰۰ |
| اسکریپر کش‌واکش | ۳۳.25R29 – ۳۷.25R35 | ۶۰۰ – ۸۵۰ | ۲۵,۰۰۰ – ۳۵,۰۰۰ |
| اسکریپر بالابر | ۲۶.5R25 – ۲۹.5R25 | ۳۵۰ – ۴۵۰ | ۱۶,۰۰۰ – ۲۰,۰۰۰ |
| اسکریپر سبک‌وزن | ۲۳.5R25 – ۲۶.5R25 | ۳۰۰ – ۴۰۰ | ۱۴,۰۰۰ – ۱۸,۰۰۰ |
| اسکریپر سه‌محوری | ۴۰.5R39 – ۴۵/65R45 | ۱,۰۰۰ – ۱,۲۵۰ | ۴۰,۰۰۰ – ۴۵,۰۰۰ |
| اسکریپر معدنی | ۴۵/65R45 – ۵۰/80R57 | ۱,۲۰۰ – ۱,۴۰۰ | ۴۵,۰۰۰ – ۵۵,۰۰۰ |
نکته: وزن لاستیک با احتساب آج کامل و بدون رینگ و همچنین ظرفیت تحمل بار برای فشار باد (۵.۵–۶.۵ ) محاسبه شده است.
استانداردهایی که هنگام خرید لاستیک اسکریپر نباید فراموش کرد!
- فشار باد مناسب و توصیه شده توسط سازنده لاستیک باید رعایت شود. فشار نامناسب منجر به کاهش عمر لاستیک و کاهش بهره‌وری می‌شود.
- چرخش و تعویض لاستیک‌ها باید طبق برنامه‌های منظم نگهداری انجام شود تا از آسیب به دستگاه جلوگیری شود.
- انتخاب برند و نوع آج لاستیک نیز متناسب با شرایط کاری (خاک، شن، سنگ) و آب و هوای منطقه باید صورت گیرد.
نکته: انواع لاستیک خوب چینی با برندهای مطرحی همچون لاستیک راهسازی مارومکس ، لاستیک راهسازی فورلندر و لاستیک راهسازی گودراید، به صورت رسمی از طریق کورال تایر، واردکننده معتبر این محصولات در ایران، همراه با ضمانت‌نامه ۵ ساله و خدمات پس از فروش کامل عرضه می‌شوند. این لاستیک‌ها به دلیل کیفیت بالا و دوام فوق‌العاده، انتخابی ایده‌آل برای اسکریپر و سایر ماشین آلات سنگین محسوب می‌شوند.
نتیجه‌گیری
انتخاب مناسب لاستیک برای اسکریپرها تأثیر زیادی بر کارایی دستگاه و بهره‌وری پروژه دارد. وزن لاستیک اسکریپر، سایز لاستیک اسکریپر و مشخصات لاستیک اسکریپر باید به گونه‌ای انتخاب شوند که مناسب شرایط زمین، مسافت حمل و نوع خاک باشد.
