وبلاگ
هیدروپلنینگ چیست و چگونه جان رانندگان را تهدید می‌کند؟
- زهرا سلطان محمدی
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۳۱ اردیبهشت, ۱۴۰۴
شاید تاکنون در هنگام رانندگی در جاده‌های خیس حس کرده باشید که کنترل فرمان از دستتان خارج شده یا خودرو به شکلی عجیب‌وغریب روی سطح جاده شناور شده است. این اتفاق خطرناک، نتیجه پدیده‌ای است که به آن هیدروپلنینگ در رانندگی می‌گویند. اما معنی هیدروپلنینگ چیست؟ چطور به وجود می‌آید؟ چرا بسیار خطرناک است و چگونه می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم؟ در این مقاله به تمام این پرسش‌ها را پاسخ می‌دهیم. همراه ما باشید.
- هیدروپلنینگ چیست؟
- هیدروپلنینگ در رانندگی چگونه اتفاق می‌افتد؟
- نشانه‌های پدیده هیدروپلنینگ چیست؟
- عوامل مؤثر در وقوع هیدروپلنینگ کدامند؟
- روش‌های جلوگیری از پدیده هیدروپلنینگ چیست؟
- چگونه در زمان هیدروپلنینگ واکنش نشان دهیم؟
- تأثیر پدیده هیدروپلنینگ بر عمر تایرها
- تایر مناسب برای جلوگیری از هیدروپلنینگ چیست؟
هیدروپلنینگ چیست؟
هیدروپلنینگ به پدیده‌ای اشاره دارد که در آن تایر خودرو دیگر نمی‌تواند با سطح جاده تماس مستقیم داشته باشد. در واقع، وقتی جاده خیس یا پر از آب باشد و خودرو با سرعتی بیش از حد معمول حرکت کند، بین تایر و سطح جاده، لایه‌ای نازک از آب تشکیل می‌شود که باعث می‌شود تایر روی این لایه آب سُر بخورد و از زمین جدا شود.
کلمه هیدروپلنینگ (Hydroplaning) از ترکیب دو واژه انگلیسی Hydro به معنای آب و Planing به معنای لغزش یا سرخوردن گرفته شده است. به همین دلیل، بعضی‌ها معنی هیدروپلنینگ (آب‌پیمایش) را لغزش آبی یا سرخوردن روی آب هم می‌گویند. وقتی این اتفاق می‌افتد، کنترل خودرو به‌شدت کاهش می‌یابد و راننده، به‌سختی می‌تواند خودرو را در مسیر درست نگه دارد. این واژه درباره انواع لاستیک سنگین از جمله لاستیک اتوبوس و لاستیک ماشین آلات راهسازی نیز استفاده می‌شود.
هیدروپلنینگ در رانندگی چگونه اتفاق می‌افتد؟
برای اینکه پدیده هیدروپلنینگ (آب‌پیمایش) رخ دهد، چند عامل باید با هم جمع شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل، سرعت خودرو است. زمانی که خودرو با سرعت بالا روی جاده‌های خیس حرکت می‌کند، تایر فرصت کافی برای تخلیه آب موجود بین خود و سطح جاده را ندارد. در نتیجه آب بین تایر و زمین جمع می‌شود و یک‌لایه نازک از آب تشکیل می‌دهد. در این حالت تایر دیگر نمی‌تواند به‌درستی با جاده تماس پیدا کند.
عامل دیگر وضعیت سطح جاده است. جاده‌هایی که سطح آن‌ها صاف و هموار است، یا جاده‌هایی که آب روی آن‌ها به‌صورت برکه‌های کوچک جمع شده، بیشتر مستعد ایجاد پدیده آب‌پیمایش هستند. در مقابل، جاده‌هایی با شیب مناسب و زهکشی خوب، آب را سریع‌تر تخلیه می‌کنند و خطر لغزش تایر را کمتر می‌کند. همچنین نوع تایر نیز نقش بسیار مهمی در ایجاد یا جلوگیری از هیدروپلنینگ در رانندگی دارد. اگر آج تایر خودرو فرسوده شده باشد و عمق شیارهای آن کاهش‌یافته باشد، تایر نمی‌تواند آب را به‌خوبی از زیر خود خارج کند. این موضوع باعث می‌شود تایر بیشتر روی آب سر بخورد و احتمال پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) افزایش پیدا کند.
نکته مهم: هیدروپلنینگ با لغزندگی معمول متفاوت است. در لغزندگی معمول، تایر با جاده تماس دارد و سطح جاده یا تایر لغزنده است، اما در پدیده هیدروپلنینگ، تایر اصلاً با سطح جاده تماس مستقیم ندارد و روی آب شناور است.
نشانه‌های پدیده هیدروپلنینگ چیست؟
وقتی پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) اتفاق می‌افتد، چندین نشانه مشخص دارد که می‌توان گفت هیدروپلنینگ، اتفاق افتاده است. اولین و شاید مهم‌ترین نشانه‌های پدیده هیدروپلنینگ، ازدست‌دادن کنترل فرمان خودرو است. به این معنی که وقتی شما فرمان را می‌چرخانید، خودرو به شکلی که انتظار دارید، پاسخ نمی‌دهد و به‌اصطلاح فرمان‌پذیری کاهش می‌یابد. خودرو ممکن است مستقیم برود یا به سمتی دیگر منحرف شود، بدون آنکه راننده بتواند کنترل دقیقی داشته باشد.
نشانه دیگر، افزایش دور موتور بدون افزایش سرعت خودرو است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تایرها روی آب می‌لغزند و خودرو توان انتقال نیرو به جاده را از دست‌داده است. در این حالت ممکن است صدای خاصی از زیر تایرها مثل صدای خش‌خش یا وز وز آب شنیده شود که یکی از انواع علت صدای لاستیک، همین پدیده هیدروپلنیگ است. همچنین مهم‌ترین نشانه‌های پدیده هیدروپلنینگ این است که بعضی از رانندگان احساس می‌کنند خودرو روی آب شناور شده و حرکت می‌کند، نه روی سطح جاده. این حس که گویی خودرو روی یک قایق کوچک در حال حرکت است.
جدول نشانه های پدیده هیدروپلنینگ:
| نشانه | توضیحات |
| کاهش فرمان‌پذیری | خودرو به فرمان‌ها پاسخ نمی‌دهد، به‌سمت دیگر می‌رود یا مستقیم می‌ماند. |
| افزایش دور موتور | دور موتور بالا می‌رود ولی سرعت خودرو افزایش نمی‌یابد. |
| صدای غیرعادی | صدای خش‌خش یا وزوز از زیر تایرها شنیده می‌شود. |
| حس شناوری | خودرو مانند قایقی روی آب احساس می‌شود. |
عوامل مؤثر در وقوع هیدروپلنینگ کدامند؟
عمق شیار تایر خودرو از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در ایجاد هیدروپلنینگ است. تایرهایی که آج کم‌عمق یا صاف دارند، نمی‌توانند آب را به‌خوبی از زیر خود خارج کنند. در نتیجه آب بین تایر و جاده جمع می‌شود و احتمال سُر خوردن تایر روی آب افزایش می‌یابد. ازاین‌رو، نگهداری تایر و تعویض به‌موقع لاستیک یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر راننده باید انجام دهد. سرعت خودرو هم تأثیر بسیار مستقیم و قوی بر بروز پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) دارد. هرچه سرعت خودرو بیشتر باشد، احتمال شکل‌گیری لایه آب و سرخوردن تایر افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل همیشه توصیه می‌شود در جاده‌های خیس و بارانی سرعت را کاهش دهید تا از این خطر جلوگیری شود.
عمق و گستردگی آب روی جاده نیز عامل مهمی در ایجاد لغزش تایر روی آب است. به گونه‌ای که اگر جاده پر از آب باشد یا آب در چاله‌ها و برکه‌های سطح جاده جمع شده باشد، خطر آب‌پیمایش بسیار بیشتر است. برخی مواقع نیز ممکن است راننده متوجه این برکه‌های آب روی جاده نشود و ناگهان با آن‌ها برخورد کند که در این صورت احتمال سُر خوردن خودرو بسیار زیاد می‌شود. همچنین نوع سطح جاده نیز نقش مهمی در پدیده آب‌پیمایش دارد. جاده‌های آسفالتی که صاف و بدون شیار مناسب هستند، بیشتر مستعد هیدروپلنینگ هستند. در مقابل، جاده‌هایی که دارای زهکشی مناسب و شیارهای کف بیشتری هستند، آب را سریع‌تر تخلیه کرده و احتمال لغزش تایر روی آب را کاهش می‌دهند.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در وقوع پدیده هیدروپلنینگ:
- آج کم تایرها: تایرهای صاف یا فرسوده نمی‌توانند آب را تخلیه کنند.
- سرعت بالا: با افزایش سرعت، لایه آب بین جاده و تایر ایجاد می‌شود.
- آب زیاد روی سطح جاده: وجود برکه‌ها یا آب‌گرفتگی خطر لغزش را بیشتر می‌کند.
- جاده‌های صاف و بدون زهکشی: شیار کم یا نبود زهکشی باعث ماندن آب زیر تایر می‌شود.
روش‌های جلوگیری از پدیده هیدروپلنینگ چیست؟
نگهداری منظم تایرهای خودرو، یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از هیدروپلنینگ (لغزش تایر روی آب) است. بررسی عمق انواع آج لاستیک، تعویض لاستیک ماشین و حفظ فشار باد مناسب تایرها باعث می‌شود تایر بتواند عملکرد خوبی در دفع آب از زیر خود داشته باشد. همچنین استفاده از تایرهایی با آج‌های مخصوص برای رانندگی در باران و شرایط خیس جاده، مثل تایرهای چهارفصل یا تایرهای مخصوص باران، می‌تواند به شکل قابل‌توجهی خطر پدیده آب‌پیمایش در رانندگی را کاهش دهد.
یکی دیگر از مهم‌ترین نکات در پیشگیری، کاهش سرعت رانندگی در شرایط بارانی است. سرعت بالا باعث می‌شود آب بین تایر و جاده جمع شود و خودرو روی آن شناور شود، بنابراین رانندگی با سرعت متناسب با شرایط جاده و آب و هوا، کلید اصلی جلوگیری از این پدیده است. رانندگان همچنین باید از ترمزگرفتن ناگهانی خودداری کنند. ترمز ناگهانی در جاده‌های خیس می‌تواند منجر به از دست دادن کنترل خودرو و حتی افزایش احتمال لغزش تایر روی آب، شود. بهترین کار در این شرایط، کاهش سرعت به‌آرامی و استفاده از ترمزهای کنترل شده و پیوسته است.
شناسایی و رفع انواع آسیب لاستیک؛ از جمله لاستیک سایی، پارگی و سیم زدن لاستیک و همچنین پارگی لاستیک از بغل باعث جلوگیری از پدیده آب‌پیمایش می‌شود. روش‌های پیشگیری از این پدیده به‌طور خلاصه شامل:
روش‌های پیشگیری از هیدروپلنینگ:
- بازرسی و نگهداری منظم تایرها: اطمینان از عمق مناسب آج تایر، تنظیم صحیح فشار باد و تعویض به‌موقع تایرها از عوامل مهم در جلوگیری از لغزش روی آب هستند.
- استفاده از تایرهای مناسب شرایط بارانی: استفاده از لاستیک چهار فصل یا تایرهای مخصوص جاده‌های خیس، می‌تواند چسبندگی به سطح جاده را بهبود بخشد.
- کاهش سرعت در شرایط مرطوب: رانندگی با سرعتی متناسب با وضعیت آب‌وهوایی، به‌ویژه در جاده‌های لغزنده، از وقوع هیدروپلنینگ جلوگیری می‌کند.
- پرهیز از ترمزهای ناگهانی: برای کاهش سرعت، از ترمزهای ملایم و تدریجی استفاده کنید تا کنترل خودرو حفظ و از لغزش جلوگیری شود.
- حفظ فشار باد مناسب تایر: تنظیم فشار باد لاستیک کامیون و سواری، باعث می‌شود تا تایر بتواند در دفع آب از زیر خودرو، عملکرد خوبی داشته باشد.
چگونه در زمان هیدروپلنینگ واکنش نشان دهیم؟
بسیار مهم است که بدانیم بهترین واکنش در زمان رخداد هیدروپلنینگ چیست. وقتی پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) اتفاق می‌افتد، مهم‌ترین نکته حفظ آرامش است. بسیاری از رانندگان در این شرایط، به‌شدت نگران می‌شوند و ممکن است با واکنش‌های ناگهانی مثل چرخاندن سریع فرمان یا ترمزگرفتن شدید، وضعیت را بدتر کنند. بهترین واکنش این است که فرمان را به‌آرامی و در حالت مستقیم نگه دارید تا تایرها بتوانند دوباره با سطح جاده تماس برقرار کنند.
در اقدام بعدی باید به‌تدریج سرعت خودرو را کاهش دهید بدون اینکه ترمز ناگهانی بگیرید. کاهش تدریجی سرعت، باعث می‌شود لایه آب بین تایر و جاده از بین برود و خودرو دوباره چسبندگی کافی را به دست آورد. همچنین در هنگام پدیده آب‌پیمایش از تغییر جهت ناگهانی یا حرکات تند فرمان خودداری کنید؛ زیرا ممکن است باعث چرخش یا انحراف خودرو شود.
تأثیر پدیده هیدروپلنینگ بر عمر تایرها
هیدروپلنینگ نه‌تنها برای راننده خطرناک است؛ بلکه بر عمر و کیفیت تایرها نیز تأثیر منفی دارد. وقتی تایرها در شرایط خیس روی آب سُر می‌خورند، فشار و ساییدگی نامتقارنی روی سطح تایر ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث سایش زودهنگام آج‌ها شود. این فرسودگی غیر یکنواخت موجب کاهش چسبندگی تایر به جاده در شرایط عادی می‌شود. علاوه بر این، پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) می‌تواند احتمال ترکیدن لاستیک ماشین را افزایش دهد، به‌خصوص اگر تایرها از قبل آسیب‌دیده باشند و یا فشار باد آن‌ها نامناسب باشد.
تایر مناسب برای جلوگیری از هیدروپلنینگ چیست؟
انتخاب تایر مناسب یکی از کلیدی‌ترین روش‌های پیشگیری از پدیده هیدروپلنینگ است. تایرهایی که دارای آج‌های عمیق و طراحی شده برای تخلیه سریع آب هستند، می‌توانند به‌خوبی از این پدیده جلوگیری کنند. این آج‌ها آب را به‌سرعت از زیر تایر به اطراف منتقل می‌کنند و باعث می‌شوند تایر تماس بهتری با سطح جاده داشته باشد. برندهای معتبر لاستیک های چینی، معمولاً مدل‌هایی مخصوص رانندگی در باران و شرایط مرطوب دارند که این تایرها طراحی خاصی دارند تا خطر پدیده آب‌پیمایش (لغزش تایر روی آب) را کاهش دهند.
اگر به دنبال خرید تایر مناسب برای رانندگی در شرایط بارانی هستید، مشاوره با کارشناسان مجرب و متخصصان کورال تایر، عرضه کننده لاستیک ترازانو، می‌تواند به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کند تا هم ایمنی خودروتان بالا برود و هم عمر تایرهایتان افزایش یابد.
جمع‌بندی
هیدروپلنینگ در رانندگی یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌هایی است که در شرایط بارانی و جاده‌های خیس و لغزنده، می‌تواند جان راننده و سرنشینان خودرو را تهدید کند. به همین دلیل مهم است که بدانیم هیدروپلنینگ چیست و چگونه اتفاق می‌افتد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که بین تایر و سطح جاده لایه‌ای از آب تشکیل می‌شود و تایر از تماس مستقیم با زمین جدا می‌شود، در نتیجه کنترل خودرو به‌شدت کاهش می‌یابد.
عوامل متعددی مانند سرعت بالا، فرسودگی آج تایر، عمق آب روی جاده و وضعیت سطح جاده در بروز پدیده لغزش تایر روی آب نقش دارند. بهترین راهکار برای پیشگیری از این خطر، کاهش سرعت، نگهداری و تعویض به‌موقع تایرها، بالانس کردن با توجه به رنگ قرمز و زرد روی لاستیک و رانندگی بادقت و هوشیاری در شرایط مرطوب است. شناخت این پدیده و نحوه واکنش مناسب در زمان وقوع آن می‌تواند به طور چشمگیری ایمنی رانندگی شما را افزایش دهد و از حوادث ناگوار جلوگیری کند.
سؤالات متداول
هیدروپلنینگ چیست و چرا خطرناک است؟
هیدروپلنینگ به حالتی گفته می‌شود که تایر خودرو به دلیل وجود لایه آب، از تماس با سطح جاده جدا می‌شود و خودرو روی آب سُر می‌خورد. این حالت؛ کنترل فرمان و ترمزگیری را سخت کرده و احتمال تصادف را افزایش می‌دهد.
راه‌های جلوگیری از هیدروپلنینگ چیست؟
کاهش سرعت هنگام رانندگی در جاده‌های خیس، بررسی و نگهداری صحیح تایرها و استفاده از تایرهای مناسب برای شرایط بارانی، بهترین روش‌ها برای جلوگیری از هیدروپلنینگ هستند.
اگر در زمان رانندگی هیدروپلنینگ رخ داد، چه‌کار کنم؟
در چنین شرایطی آرامش خود را حفظ کنید، فرمان را به‌آرامی و مستقیم نگه دارید، از ترمز ناگهانی خودداری کرده و به‌تدریج سرعت را کاهش دهید تا تایرها دوباره با جاده تماس پیدا کنند.
