فرق لاستیک کم‌باد و پنچر چیست؟ راه تشخیص آن چگونه است؟

یکی از مشکلات شایع خودروها هنگام رانندگی، ایجاد اختلال در وضعیت تایرهاست. گاهی ممکن است راننده احساس کند خودرو به یک سمت متمایل می‌شود یا لرزش‌های غیرعادی در فرمان به وجود می‌آید. در چنین شرایطی، نخستین حدس معمولاً پنچرشدن لاستیک است. اما در بسیاری از موارد، تنها با افت فشار باد در لاستیک مواجه هستیم، بدون آنکه تایر به‌صورت کامل پنچر شده باشد. بنابرابن تشخیص فرق لاستیک کم‌باد و پنچر اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا هر یک پیامدهای متفاوتی به همراه دارند و نیازمند اقدامات جداگانه‌ای هستند. بی‌توجهی به این مسائل می‌تواند موجب کاهش عمر مفید لاستیک، افزایش مصرف سوخت و حتی ایجاد خطرات جدی هنگام رانندگی شود. در این مقاله از کورال تایر به طور جامع به بررسی تفاوت‌های بین لاستیک کم‌باد و پنچر خواهیم، پرداخت.

فرق لاستیک کم‌باد و پنچر از نشانه‌ها تا دلایل

تفاوت اصلی فرق لاستیک کم‌باد و پنچر در میزان و نحوه از دست‌رفتن هوای داخل لاستیک نهفته است. در حالت «کم‌باد بودن تایر»، فشار باد لاستیک کمتر از حد استاندارد توصیه‌شده توسط کارخانه تولیدکننده است، اما هنوز مقداری از هوا درون آن باقی‌مانده و تایر شکل کلی خود را حفظ کرده است. این در حالیست که در وضعیت «پنچری»، معمولاً به دلیل سوراخ‌شدن تایر، آسیب فیزیکی بر سطح یا جداره، یا جداشدن آن از رینگ بوجود می‌آید که باعث می شود هوا به‌صورت ناگهانی و یا پیوسته خارج شده و لاستیک کاملاً تخت یا خوابیده می‌شود.

از لحاظ عملکرد، تایر کم‌باد همچنان تا حدودی قابل‌استفاده است، اما رانندگی با لاستیک کم باد با ریسک‌های جدی برای هندلینگ خودرو و استهلاک بیشتر همراه است. در مقابل، تایر پنچر شده عملاً قابلیت استفاده خود را از دست می‌دهد و ادامه حرکت با آن بسیار خطرناک است. به همین علت است که دانستن فرق لاستیک کم‌باد و پنچر بسیار اهمیت دارد. در ادامه به نشانه‌ها و دلایل کم باد و پنچر بودن لاستیک اشاره می‌شود:

نشانه‌های لاستیک کم‌باد

پیش از آنکه تایر به طور کامل پنچر شود، ممکن است دچار کاهش تدریجی فشار باد شود که در ظاهر تفاوت زیادی با پنچری کامل ندارد، اما آثار و پیامدهای متفاوتی به دنبال دارد. تشخیص به‌موقع این وضعیت و آگاهی از فرق لاستیک کم‌باد و پنچر، می‌تواند از آسیب‌های جدی به خودرو جلوگیری کند. در ادامه به مهم‌ترین نشانه‌هایی اشاره می‌شود که بیانگر کم‌باد بودن لاستیک خودرو هستند:

• کاهش تدریجی کنترل خودرو: در سرعت‌های بالا، هندلینگ خودرو کاهش‌یافته و تمایل خودرو به کشیده‌شدن به یک سمت بیشتر می‌شود.
• افزایش مصرف سوخت: تایر کم‌باد سطح تماس بیشتری با سطح جاده دارد و همین امر منجر به افزایش اصطکاک و مصرف سوخت می‌شود.
• کاهش عمر مفید تایر: سایش نامتوازن و افزایش حرارت داخلی، باعث فرسودگی زودهنگام لاستیک می‌شود.
• احساس نرمی بیش از حد در رانندگی: عبور از دست‌اندازها و ناهمواری‌ها به طور غیرمعمول، نرم به نظر می‌رسد.
• نمای ظاهری تایر: تایر کمی پهن‌تر و خوابیده‌تر از حالت عادی به نظر می‌رسد.

دلایل کم‌باد شدن لاستیک

کم‌باد شدن لاستیک یکی از مشکلات رایجی است که ممکن است بدون علائم واضح، به تدریج اتفاق بیفتد و عملکرد خودرو و ایمنی رانندگی را تحت تأثیر قرار دهد. دلایل مختلفی باعث این اتفاق می‌شوند:

• نشت تدریجی هوا از دریچه یا والو: گاهی دریچه باد یا والف لاستیک به‌خوبی عمل نمی‌کند یا کهنه شده و به آرامی هوا خارج می‌شود.
• تغییرات دمایی فصلی: با کاهش دمای هوا در فصول سرد، فشار داخلی لاستیک کاهش می‌یابد.
• ضربه‌های مکرر به جدول‌های حاشیه خیابان یا دست‌اندازها: ضربات فیزیکی مکرر می‌توانند باعث آسیب‌های جزئی و نشت تدریجی هوا شوند.
• فرسودگی تدریجی بدنه لاستیک: با گذشت زمان، لاستیک‌ها خاصیت خود را از دست می‌دهند و دچار ترک‌های ریز و نشتی هوا می‌شوند.
• عدم بررسی دوره‌ای فشار باد: نبود نظارت منظم باعث می‌شود کاهش تدریجی فشار باد تشخیص داده نشود و به مشکلات جدی‌تری منجر شود.

نشانه‌های پنچر بودن لاستیک

نشانه‌های پنچری معمولاً واضح‌تر و خطرناک‌تر از نشانه‌های کم باد بودن لاستیک خارجی و ایرانی ه ستند.

رایج‌ترین علائم پنچرشدن لاستیک:

• صدای ناگهانی یا احساس لرزش شدید: هنگام پنچری ناگهانی، صدایی بلند و لرزشی شدید در فرمان یا بدنه خودرو ایجاد می‌شود.
• خوابیدن کامل تایر روی زمین: سطح تماس تایر با جاده کاملاً پهن می‌شود و بخش جانبی لاستیک دچار افت شدید می‌شود.
• حرکت غیرعادی خودرو: خودرو به‌شدت به یک سمت کشیده می‌شود و رانندگی بسیار دشوار می‌شود.
• عدم پاسخ فرمان‌پذیری: پنچری می‌تواند باعث ازبین‌رفتن کامل کنترل خودرو شود.
• صدای مالش یا ساییدگی از چرخ: در صورت تداوم رانندگی، رینگ با سطح جاده تماس پیدا کرده و صدایی فلزی شنیده می‌شود.

دلایل پنچر شدن تایر

برخلاف کم‌باد شدن تدریجی، پنچری معمولاً یک مشکل ناگهانی است که به علت آسیب‌های شدید به لاستیک به وجود می‌آید.

مهمترین دلایل پنچر شدن تایر شامل موارد زیر می‌شوند:

• برخورد با اجسام تیز نظیر میخ، شیشه یا سنگ: اشیای تیز می‌توانند به‌راحتی بدنه لاستیک را سوراخ کنند.
• سوراخ شدن بدنه تایر: ورود اشیاء به داخل تایر باعث از دست رفتن سریع باد می‌شود.
• پارگی در قسمت جداره یا کف تایر: فشار زیاد یا ضربه شدید ممکن است باعث پارگی ساختاری در تایر شود.
• جدا شدن لاستیک از رینگ به دلیل ضربه یا فشار شدید: اگر لاستیک از رینگ جدا شود، هوا به سرعت خارج می‌شود.
• استفاده طولانی‌مدت از تایرهای فرسوده: تایرهای قدیمی مقاومت کمتری در برابر ضربه و سوراخ شدن دارند و زودتر دچار آسیب می‌شوند.

دلایلی که اینجا اشاره کردیم ممکن است برای لاستیک راهسازی و لاستیک کامیون متفاوت باشد.

چطور مشکل کم‌باد بودن لاستیک را حل کنیم؟

درصورتی‌که تایر دچار افت فشار باد شده باشد، ولی هنوز سالم و بدون آسیب فیزیکی باشد، بهترین و سریع‌ترین اقدام، تنظیم باد آن با استفاده از ابزار مناسب است. این کار می‌تواند به دو روش انجام شود:

• استفاده از کمپرسور هوا: چنانچه راننده دسترسی به کمپرسور هوای همراه یا دستگاه پرتابل تنظیم باد داشته باشد، می‌تواند با اتصال نازل دستگاه به والو لاستیک، فشار باد را به میزان توصیه‌شده تنظیم نماید.
• نصب سنسور باد لاستیک: سنسور tpms وسیله‌ای برای مانیتورینگ فشار تایر است. سنسور باد لاستیک که در خودرو نصب می‌شود، می تواند فشار هوا و دمای لاستیک ها را کنترل کند.
• مراجعه به واحد تنظیم باد در پمپ‌بنزین یا تعمیرگاه: اگر ابزار تنظیم باد در دسترس نباشد، ساده‌ترین راه مراجعه به نزدیک‌ترین تعمیرگاه یا آپاراتی است.

لازم به یادآوری است که کم‌باد بودن تایر ممکن است ناشی از نشتی تدریجی در والو یا خود تایر باشد. در نتیجه اگر این وضعیت به‌صورت مکرر تکرار شود، بهتر است تایر توسط متخصص بررسی شود تا احتمال نشتی پنهان یا آسیب داخلی رد گردد. علاوه بر این، استفاده از تایرهای باکیفیت مانند لاستیک ترازانو می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند.

در زمان پنچرشدن لاستیک چه اقداماتی انجام دهیم؟

در مواقعی که تایر به طور کامل پنچر شده است؛ یعنی هوا به‌شدت یا به طور کامل از آن خارج شده و تایر خوابیده است اقدامات متفاوتی باید در نظر گرفته شود.

در این حالت، ادامه حرکت به‌شدت خطرناک است و باید یکی از کارهای زیر را انجام دهید:

• استفاده از لاستیک زاپاس (یدک): بیشتر خودروها دارای یک لاستیک زاپاس هستند که در صندوق‌عقب یا زیر خودرو قرار دارد. در صورت پنچری، باید با استفاده از جک و آچار مخصوص، تایر معیوب را بازکرده و تایر زاپاس را جایگزین نمود. البته لازم است با علم بر فرق لاستیک کم‌باد و پنچر پیش از نصب، از سلامت تایر زاپاس نیز اطمینان حاصل شود. و در صوت پنچر بودن با آموزش پنچرگیری ماشین، اقدام به پنچرگیری تایر نمود.
• استفاده از فوم پنچرگیری (اسپری لاستیک): در خودروهایی که فضای کافی برای حمل زاپاس وجود ندارد، معمولاً از اسپری‌های پنچرگیری اضطراری استفاده می‌شود. این اسپری‌ها شامل فومی هستند که از طریق والو وارد تایر می‌شود و با پر کردن محل نشتی، به‌صورت موقت تایر را قابل‌استفاده می‌سازد.
• تماس با خدمات امدادخودرو یا حمل به تعمیرگاه: درصورتی‌که راننده دسترسی به تجهیزات لازم نداشته باشد یا پنچری شدید باشد (مثلاً پارگی جداره)، بهترین گزینه تماس با امدادخودرو و حمل وسیله نقلیه به نزدیک‌ترین آپاراتی یا تعمیرگاه تخصصی است.

البته پنچرگیری لاستیک کامیون تفاوت‌هایی دارد که قبلا درباره آن توضیح داده‌ایم.

نکته ایمنی مهم:
هرگز با لاستیک پنچر شده به مسیر خود ادامه ندهید. زیرا حرکت با تایری که کاملاً پنچر شده است، علاوه بر آسیب جدی به خود تایر، می‌تواند خسارات سنگینی به قطعات حیاتی خودرو از جمله رینگ چرخ، سیستم تعلیق، فرمان‌پذیری و حتی محور چرخ‌ها وارد کند. در صورتی که تفاوت بین لاستیک کم‌باد و لاستیک پنچر را به درستی تشخیص ندهید، در چنین موقعیتی با مشکلات بیشتری مواجه خواهید شد.

برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی، نخست اینکه فشار باد تایرها باید به طور منظم بررسی شود تا مطمئن شوید که لاستیک ها سالم هستند. همچنین، باد تایرها باید دقیقاً مطابق با مقادیر توصیه شده در دفترچه راهنمای خودرو تنظیم شود. پیش از هر بار حرکت، لازم است تایرها را به صورت چشمی بررسی کنید تا علائم آسیب یا کاهش فشار باد را به موقع شناسایی نمایید. همچنین، از بالانس کردن اصولی تایر مطابق با رنگ قرمز و زرد روی لاستیک برای پیشگیری از کاهش باد غافل نشوید.

آگاهی از زمان مناسب جابجایی لاستیک خودرو، استفاده از تایرهای باکیفیت از جمله لاستیک چینی درجه یک که دارای گارانتی معتبر است نیز نقش بسیار مهمی در کاهش خطرات احتمالی دارد. در کنار این موارد، باید از رانندگی بر روی اجسام تیز یا خطرناک خودداری کرد تا از آسیب به تایرها پیشگیری شود. با رعایت این نکات ساده اما مهم، می‌توان عمر لاستیک‌ها را افزایش داد و از بروز مشکلات ناگهانی و پرهزینه جلوگیری کرد.

نتیجه‌گیری

در نگاه نخست، ممکن است فرق لاستیک کم‌باد و پنچر جزئی به نظر برسد؛ اما در عمل این دو وضعیت تأثیرات متفاوتی بر ایمنی، عملکرد و سلامت خودرو دارند. شناخت نشانه‌ها و تفاوت‌های این دو، راننده را قادر می‌سازد تا در زمان مناسب تصمیم درستی بگیرد، از خسارات جدی جلوگیری کند و از همه مهم‌تر، ایمنی خود و دیگران را حفظ نماید.

سؤالات متداول: