بررسی انواع آج لاستیک؛ کدامیک برای شما مناسب‌تر است؟

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا برخی خودروها در پیچ‌ها بهتر فرمان می‌گیرند؟ یا چرا بعضی خودروها در جاده‌های بارانی به‌راحتی لیز نمی‌خورند؟ پاسخ همه این‌ها در یک کلمه نهفته است: آج لاستیک. این بخش به ظاهر ساده، یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در ایمنی، فرمان‌پذیری و عملکرد خودرو در شرایط مختلف جاده‌ای است. آج‌ها با طراحی خاص خود باعث می‌شوند خودرو بتواند به‌خوبی با سطح جاده اصطکاک برقرار کند، آب را از زیر لاستیک خارج کند و حتی در مسیرهای ناهموار یا لغزنده، پایداری خود را حفظ کند. برای آگاهی از انواع آن و نقش مهمی که در رانندگی ایفا می‌کند، با ما در مجله کورال تایر همراه باشید.

 آج لاستیک چیست؟ و از چه اجزایی تشکیل شده!

آج لاستیک (Tire tread) همان شیارها و برجستگی‌هایی است که روی سطح تایر دیده می‌شود و نقش اصلی آن ایجاد اصطکاک و چسبندگی بین لاستیک خودرو و سطح جاده است. به زبان ساده، این آج‌ها باعث می‌شوند خودرو بهتر به زمین بچسبد و در شرایط مختلف جاده‌ای، عملکرد مطمئن‌تری داشته باشد. از طرفی نوع و طراحی آج‌ها بسته به نوع خودرو و کاربرد آن متفاوت است. برای مثال، آج لاستیک‌های مخصوص جاده‌های شهری با آج لاستیک‌های برفی کاملاً تفاوت دارند؛ چراکه در شرایط لغزنده، تایرهای برفی با شیارهای عمیق‌تر، اصطکاک بیشتری ایجاد می‌کنند. در ادامه با اجزای تشکیل دهنده آج آشنا می‌شویم:

اجزای اصلی تشکیل دهنده آج لاستیک

آج از اجزای مختلفی تشکیل شده که در لاستیک خارجی و ایرانی یکسان است و هرکدام با دقت طراحی شده‌اند تا عملکرد بهینه‌ای را ارائه دهند. این اجزا شامل چهار بخش اصلی هستند:

1. بلوک‌ها (Blocks): این قطعات برجسته‌ لاستیکی که در دور لاستیک قرار دارند، با شیارهای مختلف از هم جدا می‌شوند و نقش مهمی در چسبندگی به سطح جاده دارند. بلوک‌ها همچنین به نام لوگ (Lug) شناخته می‌شوند و با توجه به شکل و اندازه‌شان، تاثیر زیادی بر عملکرد لاستیک دارند.
2. دنده‌ها (Ribs): دنده‌ها بخش‌های پیوسته‌ای از لاستیک هستند که در طول محیط تایر امتداد دارند و به حفره‌های عرضی نیز معروفند. وظیفه اصلی دنده‌ها کاهش نویز و بهبود صدا است. دنده‌ها برای عملکردهای خاصی طراحی شده‌اند؛ مثلاً دنده‌ مرکزی برای افزایش کشش در شتاب‌گیری و ترمز کاربرد دارد، در حالی که دنده‌های شانه‌ای به کشش در پیچ‌ها کمک می‌کنند.
3. سیپ‌ها (Sipes): این شکاف‌ها یا کانال‌ها که بر روی بلوک‌های آج ایجاد شده‌اند، به عبور و برش لایه‌های آب از سطح جاده کمک می‌کنند. سیپ‌ها از پدیده هیدروپلنینگ (لغزش روی آب) جلوگیری می‌کند و با ایجاد لبه‌های اضافی، کشش بیشتری به لاستیک می‌دهند.
4. شیارها (Grooves): این شیارها کانال‌هایی هستند که به‌صورت محیطی و جانبی، روی سطح لاستیک قرار دارند. وظیفه اصلی آن‌ها هدایت آب در زیر لاستیک به اطراف است که مانع از هیدروپلنینگ (لغزش روی آب) می‌شود. به طور کلی شیارها به دو دسته محیطی و جانبی تقسیم می‌شوند؛ شیارهای محیطی به صورت دورانی در اطراف لاستیک قرار دارند و معمولاً عمق بیشتری نسبت به شیارهای جانبی دارند(مقاله حداکثر و حداقل عمق شیار تایر را مطالعه کنید). این شیارها همچنین به عبور هوا از میان بلوک‌های آج کمک می‌کند و باعث خنک شدن لاستیک می‌شوند.

ویژگی‌های کلیدی آج لاستیک شامل:

• وظیفه اصلی: ایجاد اصطکاک بین لاستیک و جاده برای فراهم کردن چسبندگی مناسب
• ساختار: مقاوم در برابر سایش و کشش به دلیل استفاده از ترکیب لاستیکی خاص
• تاثیر بر عملکرد: آج لاستیک تعیین‌کننده‌ ویژگی‌های کلیدی لاستیک مانند: طول عمر، مصرف سوخت و میزان سر و صداست. آج‌های کم‌عمق‌تر برای مصرف جاده‌های صاف مناسب‌اند، در حالی که آج‌های عمیق‌تر عملکرد بهتری در شرایط جوی دشوار دارند.

کارکردهای حیاتی آج لاستیک در خودرو

آج‌ها که به عنوان شیارهای روی سطح انواع لاستیک چینی، ایرانی و ساخت سایر کشورها شناخته می‌شود، نقش حیاتی در حفظ چسبندگی خودرو به سطح جاده، تخلیه آب و جلوگیری از سر خوردن در شرایط مختلف جوی دارد. با گذر زمان و استفاده مداوم، عمق و کیفیت آج لاستیک کاهش می‌یابد و این کاهش می‌تواند عملکرد ترمز، کنترل خودرو و ایمنی کلی سرنشینان را تحت تأثیر قرار دهد.

1. چسبندگی با جاده (Grip): چسبندگی، اساسی‌ترین نقش آج لاستیک است. هرچه آج بهتر طراحی شده باشد، تماس مؤثرتری با سطح جاده دارد. در جاده‌های مرطوب یا یخ‌زده، وجود آج‌های عمیق‌تر و دقیق‌تر می‌تواند جان شما را نجات دهد (درباره لاستیک یخ شکن بیشتر بخوانید).

2. هدایت‌پذیری و کنترل فرمان: الگوی آج، تأثیر مستقیمی بر فرمان‌پذیری دارد. لاستیک‌هایی که آج متقارن دارند، رانندگی نرم‌تری را فراهم می‌کنند. در حالی که لاستیک‌ با الگوی نامتقارن یا جهت‌دار، عملکرد بهتری در سرعت بالا، پیچ‌ها و شرایط آب و هوایی سخت دارند.

3. بهبود عملکرد ترمز و شتاب: وجود شیارها و بلوک‌های آج، فرآیند ترمزگیری را سریع‌تر و ایمن‌تر می‌کند. همچنین، انتقال نیروی موتور به جاده برای شتاب‌گیری، با وجود آج مناسب، بدون لیز خوردن و با قدرت بیشتری انجام می‌شود.

4. کاهش مصرف سوخت: لاستیک‌هایی که با بهترین نوع آج طراحی شده‌اند، مقاومت چرخشی را کاهش می‌دهند. این یعنی مصرف سوخت کمتر، آلودگی کمتر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها.

انواع آج لاستیک؛ کدام الگوی آج برای شما مناسب است؟

وقتی نوبت به انتخاب لاستیک مناسب برای خودرو می‌رسد، ماجرا فقط به برند یا قیمت ختم نمی‌شود. یکی از کلیدی‌ترین فاکتورها که مستقیماً بر ایمنی، آسایش و تجربه رانندگی تأثیر می‌گذارد، الگوی آج یا همان گل لاستیک است؛ همان خطوط و شیارهایی که شاید در نگاه اول فقط ظاهری فنی یا تزئینی داشته باشند، اما در واقع برای چسبندگی بهتر در مسیرهای خیس، کم‌کردن صدای تماس لاستیک با آسفالت طراحی شده‌اند. در ادامه به رایچ ترین الگو و طرح آج لاستیک اشاره می‌شود:

• آج متقارن (Symmetrical):

این نوع الگوی آج، ساده، بادوام و اقتصادی است و بیشتر برای رانندگی‌های روزمره در جاده‌های شهری و بزرگراه‌ها طراحی شده است. از مزایای آن می‌توان به تعویض راحت تایرها، قیمت مناسب و صدای کم اشاره کرد. این آج برای خودروهای سواری و رانندگی در آب‌وهوای خشک مناسب است.

• آج نامتقارن (Asymmetrical):

آج نامتقارن ترکیبی از ویژگی‌های مختلف را ارائه می‌دهد تا عملکردی متعادل در شرایط گوناگون فراهم کند. چسبندگی بالا در پیچ‌ها و عملکرد بهتر در جاده‌های خیس از مزایای آن است. این نوع آج بیشتر برای خودروهای اسپرت، SUVها و رانندگان حرفه‌ای کاربرد دارد.

• آج جهت‌دار (Directional):

این الگو برای تخلیه سریع آب طراحی شده و در سرعت‌های بالا و شرایط مرطوب عملکرد بسیار خوبی دارد. از مزایای آن می‌توان به کاهش خطر هیدروپلنینگ و چسبندگی بالا در باران اشاره کرد. این نوع آج مناسب خودروهای مسابقه‌ای و رانندگی در باران و برف است. در مقاله جهت لاستیک این موضوع را کامل بررسی کرده‌ایم.

• آج بلوکی (Block Tread):

دارای بلوک‌های بزرگ با شیارهای عمیق بوده و برای جاده‌های ناهموار و خاکی طراحی شده است. مقاومت بالا و قابلیت تخلیه گل و لای از مزایای این نوع آج محسوب می‌شود. برای لاستیک آفرودی، تایر کامیون‌ها و لاستیک SUV بسیار مناسب است.

• آج مختلط  (Hybrid):

این نوع آج ترکیبی از چند الگو است تا عملکردی متعادل در شرایط مختلف فراهم آورد. کاربردی بودن در آب‌وهوای متغیر و مناسب بودن برای SUVها و کراس‌اورها از مزایای آن است. این الگو برای رانندگانی که در شرایط متنوع رانندگی می‌کنند، انتخابی هوشمندانه خواهد بود.

بهترین آج لاستیک در شرایط مختلف جاده‌ای

انتخاب آج مناسب برای لاستیک خودرو، یکی از عوامل کلیدی در ایمنی، راحتی و کارایی رانندگی است. زیرا هر نوع آج با ویژگی‌های خاص خود، برای نوع خاصی از رانندگی طراحی شده است. به همین دلیل، آشنایی با انواع الگوهای آج و تطبیق آن با نیاز راننده و جاده‌ها می‌تواند به افزایش عمر لاستیک، کاهش مصرف سوخت و ارتقای ایمنی کمک کند.

 

شرایط جاده‌ای	بهترین نوع آج لاستیک
جاده خشک و شهری	متقارن یا نامتقارن
جاده مرطوب یا بارانی	جهت‌دار یا نامتقارن
برف و یخ	سیپ‌دار عمیق
آفرود و جاده خاکی	آج بلوکی یا مختلط
مصرف بهینه سوخت	آج متقارن با طراحی کم‌مقاومت

 

 

 

حداقل عمق استاندارد آج لاستیک چقدر باید باشد؟

عمق آج‌ها با گذشت زمان و طی مسافت، به تدریج ساییده شده و از بین می‌روند. وقتی عمق آج، کاهش می‌یابد و سطح لاستیک صاف می‌شود، خطراتی مانند: ترکیدگی تایر، لغزش خودرو و کاهش کارایی ترمز ABS افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، کنترل خودرو سخت‌تر شده و احتمال بروز حوادث بالا می‌رود.

به صورت کلی حداقل عمق قانونی برای آج در بسیاری از کشورها، ۲ میلی‌متر است. اما کارشناسان توصیه می‌کنند که وقتی عمق آج به ۳ میلی‌متر یا کمتر رسید، بهتر است لاستیک تعویض شود تا ایمنی راننده به خطر نیفتد. برای جاده‌های خیس یا بارانی، داشتن عمق آج بیشتر از ۳ میلی‌متر برای جلوگیری از “لغزش روی آب” یا   Aquaplaning بسیار مهم است.

روش‌های تشخیص درصد و عمق آج لاستیک!

تشخیص درصد و عمق باقی‌مانده آج لاستیک، راه‌کاری موثر برای ارزیابی سلامت تایر رادیال(درباره فرق لاستیک رادیال و بایاس بخوانید) و زمان تعویض آن است. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد؛ از ابزارهای دقیق مانند دستگاه‌های دیجیتال اندازه‌گیری گرفته تا روش‌های ساده‌تر و ابتدایی مانند استفاده از سکه و یا شاخص‌های تعبیه‌شده روی خود لاستیک. در این مطلب، با برخی از روش‌های تشخیص درصد و عمق آج لاستیک آشنا می‌شویم:

1. استفاده از سنج عمق آج (Tread Depth Gauge)

این ابزار دقیق، امکان اندازه‌گیری میلی‌متری عمق آج را به شما می‌دهد. کافیست آن‌را در شیار لاستیک قرار دهید تا عدد دقیق عمق را ببینید. اگر این عدد زیر ۲ میلی‌متر باشد، زمان تعویض لاستیک فرا رسیده است. درباره زمان جابجایی لاستیک خودرو در مجله کورال تایر بخوانید.

2. استفاده از شاخص‌های سایش (Tread Wear Indicators – TWI)

بسیاری از لاستیک‌های امروزی دارای برجستگی‌های کوچکی بین شیارها هستند که به عنوان شاخص سایش لاستیک عمل می‌کنند. زمانی که آج لاستیک تا سطح این برجستگی‌ها پایین بیاید، یعنی لاستیک به حداقل مجاز رسیده و باید تعویض شود.

3. محاسبه درصد باقی‌مانده آج

اگر لاستیک نوی شما در زمان خرید، دارای عمق ۸ میلی‌متر بوده و اکنون مثلاً ۴ میلی‌متر از آن باقی مانده، یعنی:

درصد باقی‌مانده = (عمق فعلی / عمق اولیه) × ۱۰۰

مثلاً: (۴ / ۸) × ۱۰۰ = ۵۰٪

این درصد می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ریزی بهتری برای تعویض لاستیک‌ها داشته باشید.

نحوه نگهداری از آج لاستیک

آج مناسب لاستیک نقش مهمی در ایمنی، کنترل خودرو و صرفه‌جویی در مصرف سوخت دارد. با رعایت چند نکته ساده اما مؤثر، می‌توان عمر لاستیک‌ها را افزایش داد و عملکرد خودرو را بهبود بخشید. البته برای برخی تایرهای خاص مانند لاستیک اسلیک شرایط نگهداری ویژه‌تری نیاز است.  در ادامه، به مهم‌ترین اقدامات برای نگهداری صحیح از آج لاستیک اشاره می‌کنیم:

• بررسی منظم عمق آج

یکی از مهم‌ترین اقدامات در نگهداری لاستیک، بررسی دوره‌ای عمق آج است. این کار را می‌توان با استفاده از ابزارهایی مانند میله سایش یا دستگاه‌های مخصوص سنجش عمق آج انجام داد. اگر عمق آج به زیر حد مجاز (معمولاً ۱.۶ میلی‌متر) برسد، باید لاستیک‌ها تعویض شوند؛ زیرا در این حالت چسبندگی کاهش یافته و خطر لغزش افزایش می‌یابد.

• جابجایی تایرها در فواصل منظم

توصیه می‌شود، تایرها هر ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر به صورت ضربدری یا بر اساس توصیه سازنده خودرو جابجا شوند. این کار باعث می‌شود میزان سایش در چهار لاستیک یکنواخت باشد و عمر مفید آن‌ها افزایش یابد. جابجایی منظم همچنین عملکرد بهتر در ترمزگیری و رانندگی در پیچ‌ها را تضمین می‌کند.

• تنظیم صحیح فشار باد لاستیک‌ها

تنظیم نبودن فشار باد، چه زیاد و چه کم، باعث سایش نامنظم آج می‌شود. باد کم منجر به سایش بیشتر در کناره‌های لاستیک و باد زیاد باعث فرسایش قسمت مرکزی می‌شود. توصیه می‌شود فشار باد لاستیک‌ها را حداقل ماهی یک بار و در حالت سرد بررسی و مطابق با مقدار پیشنهادی سازنده تنظیم کنید. جدول تنظیم باد لاستیک را مشاهده کنید.

• تنظیم زاویه فرمان و بالانس چرخ‌ها

زاویه نادرست فرمان می‌تواند باعث خوردگی یک‌طرفه در لاستیک‌ها شود و فرمان‌پذیری خودرو را کاهش دهد. همچنین، بالانس نبودن چرخ‌ها منجر به لرزش در سرعت بالا و سایش غیرطبیعی لاستیک می‌شود. با انجام دوره‌ای تنظیم زوایا و بالانس چرخ‌ها، می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد و رانندگی نرم‌تر و ایمن‌تری داشت.

چرا نباید با لاستیک‌های بدون آج رانندگی کرد؟

رانندگی با لاستیک‌های که دارای آج با عمق کم هستند، باعث:

• افزایش خطر تصادف در پیچ‌ها و هنگام ترمزگیری
• افزایش مصرف سوخت به دلیل اصطکاک غیر بهینه
• عدم کنترل خودرو در جاده‌های لغزنده یا بارانی
• خطر جریمه در معاینه فنی یا پلیس راه شود

نتیجه‌گیری

 آج لاستیک تنها یک نقش ظاهری ندارد؛ بلکه محافظ اصلی شما در برابر خطرات جاده است. انتخاب بهترین آج لاستیک نه‌تنها امنیت شما را بالا می‌برد، بلکه در مصرف سوخت، راحتی رانندگی و طول عمر تایر نیز تأثیر مستقیم دارد. پس از امروز، هر بار که پشت فرمان می‌نشینید، نگاهی هم به زیر پای خودروی‌تان بیندازید؛ چون همه چیز از همان‌جا شروع می‌شود.