وبلاگ
انواع زنجیر چرخ خودرو + آموزش نحوه بستن
- زهرا سلطان محمدی
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۹ اردیبهشت, ۱۴۰۴
زمستان فصلی زیبا و سرد است که با خود آرامشی سفیدرنگ به ارمغان می‌آورد. اما در دل همین زیبایی‌ها، چالش‌هایی مانند برف، یخ و لغزندگی به وجود می‌آید که باعث می‌شود که خودروها به تجهیزات ایمنی خاصی نیاز داشته باشند. یکی از مهم‌ترین این تجهیزات، زنجیر چرخ است که انتخاب درست آن می‌تواند یک سفر ایمن و بی خطر را تضمین کند. در این مقاله، با معرفی انواع مختلف زنجیر چرخ، مزایا و معایب هر کدام را بررسی خواهیم کرد تا شما بتوانید با آگاهی کامل، بهترین انتخاب را برای خودروی خود داشته باشید.
زنجیر چرخ چیست و چرا اهمیت دارد؟
زنجیر چرخ یک وسیله کاربردی است که در شرایط لغزنده زمستانی به دور چرخ خودرو بسته می‌شود تا با افزایش اصطکاک، از سر خوردن خودرو جلوگیری کند. رانندگی در مسیرهای پوشیده از برف یا یخ بدون این وسیله، ریسک بالایی دارد و ممکن است منجر به تصادف یا گیر افتادن خودرو شود. همچنین استفاده از لاستیک مخصوص زمستان نیز می‌تواند مؤثر باشد، اما بستن زنجیر چرخ در برف در مواقعی که برف شدید و مسیر یخ‌زده باشد، جایگزین‌ناپذیر است.
البته توجه داشته باشید که بسیاری از زنجیرچرخ‌ها برای لاستیک سنگین و لاستیک معدنی قابل استفاده نیست.
دسته‌بندی کلی انواع زنجیر چرخ
در بازار، زنجیر چرخ‌ها در انواع مختلفی عرضه می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. به‌طور کلی، انواع بهترین زنجیر چرخ شامل موارد زیر است:
- زنجیر چرخ فلزی
- زنجیر چرخ ژله‌ای یا پلیمری
- زنجیر چرخ پارچه‌ای یا ابریشمی
- زنجیر چرخ تسمه‌ای
- زنجیر چرخ نانو پلیمری
- زنجیر چرخ تکی یا زوجی
- زنجیر چرخ ترکیبی
- زنجیر چرخ خودتنظیم یا اتوماتیک
هرکدام از این مدل‌ها برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند و انتخاب آن‌ها بستگی به نوع خودرو، مسیر مورد نظر و ترجیحات شخصی دارد.
زنجیر چرخ فلزی؛ کلاسیک و مقاوم برای مسیرهای سخت
این زنجیر یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین انواع زنجیر چرخ است که به‌خاطر مقاومت بسیار بالا در برابر کشش و پارگی شناخته می‌شود. این مدل در مسیرهای کوهستانی، برف‌گیر و یخ‌زده، عملکرد بسیار مناسبی دارد و برای شرایط سخت محیطی گزینه‌ای مطمئن به شمار می‌آید. اما در عین حال نصب سخت و زمان‌بری دارد است و احتمال آسیب به تایر، جلوبندی و حتی سیستم ABS وجود دارد. همچنین هنگام رانندگی، علت صدای تایر ماشین می‌تواند نصب بد زنجیر باشد. بنابراین نحوه بستن زنجیر چرخ در این مدل، بسیار حائز اهمیت است.
نحوه نصب:
- زنجیر را روی زمین پهن کرده و طوری قرار دهید که بخشی از آن در مسیر تایر قرار گیرد.
- خودرو را به آرامی جلو ببرید تا چرخ روی زنجیر قرار گیرد.
- دو سر زنجیر را از پشت چرخ به هم وصل کنید.
- قسمت جلویی را قفل کرده و با آچار مخصوص، سفت کنید.
- پس از نصب، چند متر حرکت کرده و از محکم بودن آن اطمینان حاصل نمایید.
زنجیر چرخ ژله‌ای یا پلیمری؛ راحت، مدرن و بی‌صدا
این زنجیر؛ از مواد پلیمری نرم و مقاوم ساخته شده و دارای طراحی مدرن و نصب بسیار ساده‌ای است. برخلاف مدل فلزی، به چرخ و جلوبندی خودرو آسیب نمی‌زند و بدون لرزش و صدای اضافی، کار می‌کند. همچنین وجود یخ‌شکن‌های فلزی داخلی در این زنجیر، باعث بهبود چسبندگی در مسیرهای یخ‌زده می‌شود. این مدل برای خودروهای مدرن و مجهز به انواع رینگ اسپرت خودرو، ایده‌آل است. قیمت بالا و محدودیت نصب در تایرهای خاص و دوام تقریبا کم آن نسبت به زنجیر فلزی در شرایط سخت؛ از نقاط ضعف این زنجیر است. نحوه نصب زنجیر چرخ ژله‌ای به شرح زیر است:
نحوه نصب:
- زنجیر را باز کرده و دور چرخ قرار دهید.
- آن را از پشت تایر عبور داده و دو سر آن را به یکدیگر متصل کنید.
- قفل ایمنی را ببندید و زنجیر را روی تایر فیکس کنید.
- نیاز به جک یا باز کردن چرخ نیست، اما بهتر است خودرو در حالت پارک و جای صاف قرار گیرد.
زنجیر چرخ پارچه‌ای یا ابریشمی؛ سبک، آرام و شهری
این نوع زنجیر چرخ از پارچه مقاوم و منعطف ساخته شده و بسیار سبک و قابل‌حمل است. نصب آن بسیار آسان بوده و در هنگام حرکت هیچ‌گونه صدای اضافه یا لرزشی ایجاد نمی‌کند. همچنین کاملاً بی‌ضرر برای لاستیک، رینگ(حتی با قفل رینگ) و جلوبندی است و بیشتر برای مسیرهای شهری و برف سبک کاربرد دارد.
این زنجیر، همچنین برای جاده‌هایی با برف سنگین یا جاده‌های کوهستانی مناسب نیست و دوام کمتری نسبت به زنجیر چرخ‌های فلزی و پلیمری دارد. این مدل زنجیر چرخ، فقط قابل استفاده برای سایز مشخصی از تایرها هستند و نمی‌توانند برای چند خودرو کاربرد داشته باشند. پس از استفاده، باید آن را به‌خوبی خشک کرد تا دچار افت کیفیت نشود. این نوع زنجیر چرخ تاثیر بسزایی روی مقاومت غلتشی لاستیک نیز دارد.
نحوه نصب:
- پارچه را دور تایر قرار دهید و با بست‌ها محکم کنید.
- اطمینان حاصل کنید که تمام سطح تماس تایر با زمین توسط پارچه پوشیده شده باشد.
- نیازی به حرکت خودرو برای نصب نیست.
- پس از استفاده، در محل خشک قرار داده و شستشو و خشک کردن را فراموش نکنید.
زنجیر چرخ تسمه‌ای؛ ساده اما محدود
این زنجیر، طراحی ساده‌ای دارد و شبیه کمربند، به‌صورت عرضی روی تایر بسته می‌شود. نصب آن راحت و سریع است و از نظر قیمت نیز مقرون‌به‌صرفه و پوشش سطحی آن نیز کم است. به همین دلیل در مسیرهای سنگین یا کوهستانی، عملکرد ضعیف‌تری دارد و برای سرعت بالا یا پیچ‌های خطرناک پیشنهاد نمی‌شود.
نحوه نصب:
- تسمه‌ها را به‌صورت عرضی روی تایر قرار دهید.
- گیره‌ها را محکم کرده و تسمه را بکشید.
- پس از بستن، حرکت آرامی انجام دهید و از جای‌گیری درست مطمئن شوید.
زنجیر چرخ نانو پلیمری؛ حرفه‌ای و خاص
زنجیر چرخ پلاستیکی یا همان زنجیر چرخ نانو، مدل پیشرفته زنجیر چرخ است که با بهره‌گیری از فناوری نانو ساخته شده و مناسب خودروهای لوکس و مدرن با سیستم‌های پیشرفته ترمز و تعلیق است. محافظت عالی از انواع آج لاستیک، گلگیر و سیستم ABS از جمله ویژگی‌های مهم آن است. عملکرد آن در دمای پایین و برف سنگین نیز عالی است. قیمت بسیار بالا دارد و در بازار ایران به‌سختی یافت می‌شود. معمولاً برای مصارف خاص و کاربران حرفه‌ای در کشورهای سردسیر استفاده می‌شود. البته شاید برای همه انواع لاستیک OTR، TBR و PCR هم مناسب باشد.
نحوه نصب:
روش نصب مشابه مدل ژله‌ای است اما بهتر است؛ طبق دفترچه راهنما یا با کمک نصاب حرفه‌ای انجام شود.
زنجیر چرخ کمربندی؛ سبک و راحت برای شرایط لغزنده
این زنجیر یکی از جدیدترین و کاربردی‌ترین انواع زنجیر چرخ است که به‌خاطر وزن سبک، نصب آسان و محافظت بهتر از انواع رینگ لاستیک شناخته می‌شود. این مدل در مسیرهای برفی، یخ‌زده و گل‌آلود عملکرد خوبی دارد و برای استفاده‌های روزمره و شرایط لغزنده گزینه‌ای مناسب و کم‌دردسر به شمار می‌آید. نصب سریع و بدون نیاز به ابزار پیچیده، یکی از مزیت‌های اصلی این زنجیر است، اما باید به درستی و با دقت نصب شود تا از لغزش و آسیب احتمالی جلوگیری شود. نحوه نصب صحیح زنجیر کمربندی، تاثیر زیادی بر ایمنی رانندگی دارد.
نحوه نصب:
-
زنجیر را باز کرده و از پشت چرخ عبور دهید، به‌طوری که تسمه‌ها به دور لاستیک بیفتند.
-
تسمه‌ها را به صورت یکنواخت دور چرخ کشیده و گیره‌ها را روی قسمت جلو و عقب لاستیک قرار دهید.
-
قفل‌ها و گیره‌ها را محکم کرده و اگر زنجیر دارای کشش فنری است، آن را تنظیم کنید تا زنجیر سفت و ثابت شود.
-
پس از نصب، چند متر حرکت کنید و سپس مجدداً محکم بودن زنجیر را بررسی کنید تا ایمنی کامل حاصل شود.
زنجیر چرخ تکی یا زوجی؛ زنجیر چرخ را به کدام محور میبندیم؟
در انتخاب بین زنجیر چرخ تکی یا زوجی باید به نوع دیفرانسیل خودرو توجه کرد. زیرا این زنجیر چرخ همیشه باید روی محور محرک خودرو بسته شود، یعنی محوری که نیروی موتور به آن منتقل می‌شود:
-
در خودروهای دیفرانسیل جلو: زنجیر باید روی چرخ‌های جلو بسته شود، زیرا هم نیروی محرکه از جلو اعمال می‌شود و هم فرمان‌پذیری بهتر خواهد بود.
-
در خودروهای دیفرانسیل عقب: زنجیر باید روی چرخ‌های عقب نصب شود، چون نیروی اصلی از این محور تأمین می‌شود.
-
در خودروهای دو دیفرانسیل یا AWD: بهتر است از دو جفت زنجیر چرخ (روی هر دو محور) استفاده شود تا توزیع نیرو متعادل باشد. در صورت استفاده از یک جفت، معمولاً محور اصلی محرک توصیه می‌شود که در دفترچه راهنمای خودرو مشخص است.
زنجیر چرخ ترکیبی؛ ترکیبی از قدرت و راحتی
این زنجیر از تلفیق فلز و مواد پلیمری ساخته شده و استحکام زنجیر فلزی را با راحتی نصب و ایمنی زنجیر پلیمری ترکیب کرده است و هیچ نگرانی بابت آسیب دیدن قالپاق ماشین نخواهید داشت. اصطکاک بالا، مقاومت مناسب در مسیرهای سخت و طراحی نیمه‌انعطاف‌پذیر از نقاط قوت آن است. زنجیر چرخ ترکیبی، خیلی رایج نیست و تنوع زیادی در بازار ندارد و قیمت آن نسبت به مدل‌های رایج‌تر بالاتر است. در برخی موارد نیز ممکن است؛ وزن نسبتاً زیادی داشته باشد یا نیاز به نگهداری دقیق پس از استفاده داشته باشد.
نحوه نصب:
- زنجیر را باز کرده و مقابل تایر پهن کنید.
- خودرو را آرام روی بخشی از زنجیر حرکت دهید.
- حلقه‌ها را از پشت و جلو به هم قفل کنید.
- کش‌ها یا بست‌های ترکیبی را سفت کنید تا به درستی روی تایر بنشیند.
- چند متر حرکت کنید و مجدد بررسی نمایید.
زنجیر چرخ خودتنظیم یا اتوماتیک؛ هوشمند و بی‌دردسر
این مدل زنجیر چرخ؛ آخرین نسل فناوری در ایمنی خودروها در زمستان هستند. این زنجیرها پس از قرار گرفتن روی چرخ، به صورت خودکار با حرکت خودرو بدون لرزش، بدون آسیب به چرخ، تنظیم و سفت می‌شوند. این مدل بسیار گران‌قیمت است و ایده‌آل برای خودروهای لوکس یا ناوگان‌های امدادی است و در بازار ایران به‌سختی یافت می‌شود. همچنین در صورت خرابی، تعمیر آن سخت و پرهزینه خواهد بود.
نحوه نصب:
- زنجیر را مانند کاور روی تایر قرار دهید.
- اطمینان حاصل کنید که در جای مناسب روی چرخ قرار گرفته.
- با حرکت خودرو، سیستم اتوماتیک فعال شده و زنجیر سفت و درگیر می‌شود.
- هیچ نیازی به ابزار یا قفل دستی نیست.
جدول مقایسه انواع زنجیر چرخ خودرو
| نوع زنجیر چرخ | مزایا | معایب | مناسب برای | نصب |
| فلزی | مقاوم و عملکرد عالی | نصب سخت، لرزش و احتمال آسیب | مسیر کوهستانی، خودروهای قدیمی | سخت |
| ژله‌ای یا پلیمری | نصب آسان و بدون لرزش | گران و محدودیت سایز | خودروهای مدرن، مسیر شهری | آسان |
| پارچه‌ای یا ابریشمی | سبک، نصب سریع و بی‌صدا | برای برف سبک و عمر کوتاه | خودروهای لوکس، مسیر شهری | آسان |
| تسمه‌ای | نصب راحت، ارزان | عملکرد ضعیف | شرایط اضطراری، مسیر کوتاه | آسان |
| نانو پلیمری | بدون آسیب به خودرو، تکنولوژی بالا | بسیار گران و کمیاب | خودروهای لوکس و حساس | متوسط |
| کمربندی | سبک و نصب سریع | نیاز به تنظیم دقیق پس از نصب | مسیر برفی و یخ‌زده | آسان |
| تکی یا زوجی | قابل انتخاب با توجه به نوع دیفرانسیل | برای دو دیفرانسیل | بسته به نوع خودرو و نیاز | متغیر |
| ترکیبی | تعادل بین مقاومت و راحتی نصب | کمیاب و قیمت بالا | خودروهای نیمه‌سنگین یا خاص | متوسط |
| اتوماتیک | نصب خودکار، تنظیم هوشمند حین حرکت | بسیار گران و محدود در بازار | خودروهای خاص، ناوگان‌های پیشرفته | آسان |
راهنمای خرید زنجیر چرخ خودرو
برای انتخاب زنجیر چرخ مناسب، باید چند نکته مهم و کاربردی را در نظر بگیرید تا خریدی مطمئن، ایمن و سازگار با خودرویتان داشته باشید:
- شناخت دقیق سایز لاستیک خودرو: پیش از خرید، سایز دقیق تایر خودرو را بررسی کرده و آن را با مشخصات محصول یا جدول‌های استاندارد تطبیق دهید.
- انتخاب برندهای معتبر: محصولاتی را انتخاب کنید که توسط برندهای شناخته‌شده تولید شده و دارای گارانتی و خدمات پس از فروش هستند.
- راحتی نصب: اگر تجربه‌ای در استفاده از زنجیر چرخ ندارید، مدل‌هایی با نصب آسان (مانند پلیمری یا پارچه‌ای) را انتخاب کنید تا در شرایط اضطراری به مشکل برنخورید.
- تناسب با شرایط جاده: اگر در جاده‌های کوهستانی یا مسیرهای برفی سنگین رانندگی می‌کنید، مدل‌های فلزی یا ژله‌ای (پلیمری) با مقاومت بالا را در اولویت قرار دهید.
- بررسی بست‌ها و قفل‌ها: قبل از خرید، از کیفیت و سلامت بست‌ها، قلاب‌ها و قفل‌های زنجیر اطمینان حاصل کنید تا در حین حرکت باز یا پاره نشوند.
- تناسب با نوع دیفرانسیل خودرو: دقت کنید که زنجیر چرخ را برای چرخ‌های مناسب (محور محرک) جلو، عقب یا هر چهار چرخ برای خودروهای دو دیفرانسیل تهیه کنید.
آموزش نحوه بستن زنجیر چرخ
نحوه بستن زنجیر چرخ؛ اگرچه در نگاه اول دشوار به نظر می‌رسد، اما ساده ترین روش بستن زنجیر چرخ با رعایت مراحل زیر به‌راحتی قابل انجام است:
- پارک ایمن خودرو : خودرو را در سطحی صاف، خشک و دور از ترافیک متوقف کنید. ترمز دستی را بکشید و فلاشر را روشن کنید.
- پهن کردن زنجیر روی زمین: زنجیر را از بسته خارج کرده و به‌صورت صاف و باز شده در مسیر تایر روی زمین قرار دهید.
- حرکت خودرو روی زنجیر: به آرامی خودرو را کمی به جلو (یا عقب) برانید تا چرخ روی بخشی از زنجیر قرار بگیرد.
- قفل کردن پشت تایر: حلقه‌ها یا بست‌های پشتی زنجیر را از پشت تایر به هم متصل کنید.
- قفل جلویی و سفت کردن نهایی: گیره جلویی را محکم ببندید و سپس با آچار مخصوص یا دستگیره تنظیم، زنجیر را سفت کنید تا کاملاً به چرخ بچسبد.
- حرکت آزمایشی و بازبینی: چند متر با خودرو حرکت کنید، سپس ایست کنید و مجدد زنجیر را بررسی کنید تا هیچ بخشی شل یا جا افتاده نباشد.
نکته مهم در نحوه بستن زنجیر چرخ: طرز بستن زنجیر چرخ قدیمی همچون چرخ‌های جدید است. اما این نکته را به یاد داشته باشید که: همیشه زنجیر را پیش از ورود به مناطق برفی و در محلی خشک نصب کنید. نصب در شرایط برف و سرما سخت‌تر، کندتر و حتی خطرناک‌تر خواهد بود.
نتیجه‌گیری:
انتخاب زنجیر چرخ مناسب بستگی به نیازها و شرایط مختلف شما دارد. برای خرید زنجیر چرخ خودرو، باید به عواملی مانند سایز دقیق لاستیک خارجی و ایرانی، نوع خودرو، نوع مسیر و راحتی نصب توجه کنید. انواع مختلف زنجیر چرخ از جمله فلزی، پلیمری، پارچه‌ای و اتوماتیک یا خود تنظیم، هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که می‌توانند بسته به شرایط جاده‌ای و نوع رانندگی، عملکرد متفاوتی ارائه دهند. استفاده از برندهای معتبر، توجه به سلامت بست‌ها و قفل‌ها و انتخاب مدل‌های مناسب با شرایط خاص جاده از اهمیت بالایی برخوردار است. با نصب صحیح و دقت در انتخاب زنجیر چرخ، می‌توانید ایمنی خود را در جاده‌های برفی یا یخ‌زده تضمین کرده و تجربه‌ای ایمن و بدون نگرانی از سفرهای زمستانی داشته باشید.
