وبلاگ
بالانس چرخ خودرو چیست؟ علائم بالانس نبودن چرخ ماشین!
- تیم تحریریه کورال تایر
- تـاریخ انتشار:
- تاریخ آخرین بروزرسانی: ۳۱ اردیبهشت, ۱۴۰۴
شاید بارها اصطلاح بالانس چرخ خودرو یا بالانس ماشین را شنیده باشید و برایتان سوال پیش آمده باشد که منظور از بالانس چرخ چیست؟ در واقع، این یکی از مهم‌ترین نکاتی است که برای سلامت فنی و ایمنی خودرو باید مورد توجه قرار گیرد. اگر این فرآیند ساده نادیده گرفته شود، می‌تواند به بروز مشکلات جدی؛ از لرزش در هنگام رانندگی گرفته تا کاهش عمر مفید لاستیک‌ها منجر شود. در این مقاله با بررسی بالانس خودرو، روش‌های انجام آن، مزایای این کار و نشانه‌های مهم عدم بالانس چرخ‌ها همراه ما باشید.
بالانس چرخ خودرو چیست و چرا اهمیت دارد؟
وقتی در مورد بالانس چرخ خودرو (Wheel balancing) صحبت می‌کنیم، منظور توزیع یکنواخت وزن در اطراف تایر و رینگ لاستیک است. در حالت ایده‌آل، چرخ خودرو باید به‌گونه‌ای بچرخد که هیچ‌گونه لرزش یا نوسانی ایجاد نشود. این حالت تنها زمانی حاصل می‌شود که وزن لاستیک و رینگ در تمام نقاط به‌درستی متعادل شده باشد. برای رسیدن به این تعادل، وزنه‌های کوچکی روی لبه داخلی یا خارجی رینگ نصب می‌شود تا چرخ در هنگام حرکت، لرزش نداشته باشد و تعادل خودرو حفظ شود.
برای درک بهتر اینکه بالانس چرخ یعنی چی؛ کافیست تصور کنیم هر چرخ خودرو باید در هنگام حرکت، کاملاً بی‌لرزش و یکنواخت بچرخد. بالانس چرخ خودرو در اصل به هم‌ترازی و توزیع یکنواخت وزن در اطراف محور تایر و رینگ اشاره دارد. زمانی که این تعادل به‌درستی برقرار شود، چرخ‌ها بدون کوچک‌ترین نوسان یا تکان اضافی، به نرمی می‌چرخند. در فرآیند بالانس کردن ماشین، تکنسین‌ها از وزنه‌های کوچکی استفاده می‌کنند که به لبه داخلی یا خارجی رینگ چرخ چسبانده می‌شوند. این وزنه‌ها کمک می‌کنند تا بالانس چرخ خودرو در حالت تعادل کامل قرار بگیرند.
فواید بالانس چرخ خودرو چیست؟
برای حفظ تعادل چرخ‌های ماشین و جلوگیری از مشکلات فنی، افزایش ایمنی رانندگی و همچنین بالا بردن عمر مفید لاستیک‌ها و قطعات جلوبندی بالانس کردن چرخ خودرو بسیار پر اهمیت است. در ادامه مهم‌ترین فواید بالانس چرخ خودرو را بررسی می‌کنیم:
۱. کاهش لرزش و ارتعاشات
زمانی که چرخ‌ها به‌درستی بالانس باشند، خودرو حتی در سرعت‌های بالا نیز بدون لرزش حرکت می‌کند. این موضوع نه‌تنها باعث افزایش راحتی راننده و سرنشینان می‌شود، بلکه خستگی ناشی از ارتعاشات را نیز کاهش می‌دهد. این مزیت درباره بالانس چرخ‌هایی که از لاستیک آپارات شده استفاده می‌کنند کاملا احساس می‌شود.
۲. افزایش طول عمر لاستیک
بالانس کردن ماشین باعث جلوگیری از سایش نامتوازن لاستیک‌ها می‌شود. این سایش معمولاً ناشی از وارد شدن فشار بیش از حد به نقاط خاصی از تایر است که در صورت بالانس نبودن رخ می‌دهد.
۳. کاهش مصرف سوخت
زمانی که چرخ‌ها بالانس نیستند، مقاومت غلتشی افزایش می‌یابد و این یعنی موتور باید انرژی بیشتری مصرف کند تا خودرو حرکت کند. بالانس خودرو با کاهش این مقاومت، بهره‌وری سوخت را بهینه می‌کند.
۴. افزایش پایداری و ایمنی
یکی از مهم‌ترین فواید بالانس چرخ خودرو حفظ پایداری خودرو است. در مسیرهای پر پیچ‌وخم یا سرعت بالا، یک چرخ ناهماهنگ می‌تواند تعادل خودرو را بر هم بزند و ایمنی را به خطر اندازد. در زمان استفاده از لاستیک زاپاس اهمیت این موضوع بیشتر هم می‌شود.
علائم بالانس نبودن چرخ‌ها چیست؟
در صورت عدم توجه به نحوه بالانس چرخ خودرو، نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که بهتر است آن‌ها را جدی بگیرید. در این بخش، مهم‌ترین علائم بالانس نبودن چرخ‌ها را مرور می‌کنیم:
- لرزش مداوم
یکی از رایج‌ترین علائم عدم بالانس لاستیک ماشین، لرزش است. این لرزش‌ها معمولاً در فرمان خودرو و یا رانندگی در سرعت‌های بالا، مانند بزرگراه‌ها و یا کل وسیله نقلیه احساس می‌شود. اگر متوجه لرزش‌های مداوم شدید، این نشان می‌دهد که لاستیک‌ها نیاز به بالانس دارند.
- سایش نامتقارن آج
به آج لاستیک خود نگاهی دقیق بیندازید. اگر متوجه الگوهای سایشی غیر یکنواخت شدید، می‌تواند نشانه‌ای از عدم بالانس لاستیک ماشین باشد. زیرا لاستیک‌سایی به صورت غیر یکنواخت ممکن است؛ ناشی از توزیع نابرابر وزن باشد که منجر به سایش سریع آج در نواحی خاصی می‌شود. بهتر است؛ به طور منظم آج لاستیک‌ها را بررسی کنید و به دنبال الگوهای سایش غیر معمول باشید. البته ممکن است سایش در لاستیک‌های خارجی باکیفیت کمتر و در لاستیک‌های معمولی بیشتر دیده شود.
- لرزش فرمان
راه دیگر برای تشخیص عدم بالانس لاستیک ماشین از طریق فرمان است. اگر هنگام رانندگی لرزش در فرمان احساس کردید، به احتمال زیاد لاستیک‌های شما به درستی بالانس نشده‌اند. بهتر است؛ به هر گونه تغییر در لرزش و ارتعاش در فرمان توجه کنید. این کار می تواند اطلاعات بیشتری درباره عدم بالانس چرخ خودرو به شما بدهد.
- کشش خودرو به یک سمت
اگر وسیله‌ی نقلیه شما در حین رانندگی در جاده مستقیم، تمایل دارد به یک سمت کشیده شود؛ می‌تواند نشانه‌ی عدم بالانس لاستیک ماشین باشد. زیرا هنگامی که لاستیک‌ها بالانس نیستند، توزیع ناهموار وزن باعث می‌شود خودرو به یک سمت رانده شود. البته به یاد داشته باشید که عواملی مانند فشار باد لاستیک نیز می‌تواند باعث کشش خودرو به یک سمت شود. پس بهتر است به سنسور باد لاستیک نیز توجه کنید.
- صدای غیر معمول در حرکت
عدم بالانس لاستیک ماشین، ممکن است در هنگام رانندگی صدای بیشتری در خودرو تولید کند، به ویژه در سرعت‌های بالاتر. اگر متوجه افزایش صدای لاستیک شدید و به دنبال علت صدای ماشین بودید؛ ابتدا به شرایط جاده یا وضعیت آج لاستیک توجه کنید و سپس بالانس چرخ خودرو را بررسی کنید.
انواع روش‌های بالانس چرخ خودرو کدام است؟
برای ایجاد بالانس چرخ خودرو و برقراری تعادل در تایر و رینگ، از دو روش استفاده می‌شود:
-
بالانس استاتیک ماشین
در روش استاتیک؛ تعادل تایر فقط در یک صفحه (معمولاً عمودی) بررسی می‌شود. اگر وزن تایر در یک نقطه بیشتر باشد، با نصب وزنه مقابل آن تعادل ایجاد می‌شود. استاتیک ماشین یعنی چی؟ به زبان ساده، یعنی ایجاد تعادل در تایر بدون در نظر گرفتن حرکت چرخ به‌صورت واقعی. این روش برای خودروهایی که در سرعت‌های پایین حرکت می‌کنند، مناسب‌تر است.
-
بالانس دینامیک ماشین
در روش بالانس دینامیک؛ تایر روی دستگاهی قرار می‌گیرد که چرخش آن را شبیه‌سازی می‌کند. این دستگاه نوسانات تایر در هنگام حرکت واقعی را بررسی کرده و مکان دقیق نصب وزنه‌ها را مشخص می‌کند.
نکته مهم: بالانس دینامیک ماشین دقت بیشتری نسبت به نوع بالانس استاتیک ماشین دارد و برای خودروهای مدرن که با سرعت‌های بالا تردد می‌کنند، گزینه بهتری است؛ برای مثال تایر suv.
چه زمانی باید چرخ‌ها را بالانس کنیم؟
بالانس چرخ خودرو یکی از نگهدارنده‌های حیاتی خودرو است که باید به‌طور منظم و در شرایط خاص انجام شود تا از عملکرد بهینه و ایمنی خودرو اطمینان حاصل شود. زمان مناسب برای بالانس چرخ ماشین به عوامل مختلفی از جمله شرایط جاده‌ای، وضعیت لاستیک‌ها و نحوه رانندگی بستگی دارد. در اینجا به برخی از زمان‌های کلیدی برای بالانس چرخ خودرو، اشاره می‌شود:
- هنگام نصب لاستیک‌های جدید: زمانی که لاستیک‌های جدید نصب می‌شود، ضروری است که عملیات بالانس چرخ خودرو، انجام شود. این کار کمک می‌کند که لاستیک‌های جدید به‌طور یکنواخت بچرخند و از لرزش‌های احتمالی جلوگیری شود. درباره نحوه صحیح جابجایی لاستیک خودرو قبلا توضیح داده‌ایم.
- بعد از تعویض رینگ: اگر رینگ‌های چرخ؛ تغییر کرده یا تعویض شده باشد، باید چرخ خودرو بالانس شود تا تعادل درست برقرار شود.
- پس از تعمیرات یا تغییرات در سیستم تعلیق: اگر تعمیراتی در سیستم تعلیق، جلوبندی، یا فرمان خودرو انجام شده باشد، بالانس چرخ خودرو بررسی و انجام شود. تغییرات در این سیستم‌ها می‌تواند بر تعادل چرخ‌ها تأثیر بگذارد.
- در زمان برخورد با مانع: در صورتی که خودرو با موانعی مانند: چاله‌ها و یا سنگ‌ها برخورد کند، احتمال دارد که چرخ‌ها از تعادل خارج شوند. در این شرایط باید چرخ‌ها به‌طور فوری بالانس شوند.
- در صورت بروز لرزش در سرعت‌های بالا: اگر هنگام رانندگی در سرعت‌های بالا احساس لرزش در فرمان یا خودرو دارید، ممکن است؛ نشان‌دهنده‌ی عدم بالانس لاستیک ماشین باشد. در این صورت باید چرخ‌ها بالانس شوند.
- تغییر فشار لاستیک: اگر فشار لاستیک‌ها به‌طور چشمگیری تغییر کرده یا تنظیم شده باشد، بهتر است؛ تعادل چرخ‌ها دوباره بررسی شود. بهتر است درباره لاستیک سنگین نیز به این نکته دقت کنید.
- قبل از سفرهای طولانی: اگر قصد سفر طولانی دارید، انجام بالانس چرخ‌ها پیش از شروع سفر می‌تواند به کاهش لرزش و افزایش راحتی رانندگی کمک کند.
- بررسی‌های دوره‌ای: برای حفظ عملکرد بهینه بهتر است؛ چرخ‌های لاستیک به‌طور منظم هر ۸,۰۰۰ تا ۹,۰۰۰ کیلومتر یا در هر شش ماه یک‌بار، سرویس دوره‌ای سنجش بالانس شوند. این کار به پیشگیری از سایش نابرابر لاستیک‌ها و مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
بالانس رینگ؛ نجات بخش سیستم تعلیق خودرو
بالانس رینگ (Balancing Ring) یا رینگ بالانس قطعه‌ای است که برای تنظیم و حفظ تعادل دینامیکی رینگ‌ها (چرخ‌های خودرو) استفاده می‌شود. این قطعه معمولاً در بین رینگ و توپی چرخ (Hub) قرار می‌گیرد و نقش مهمی در جلوگیری از لرزش فرمان، فرسایش لاستیک‌ها و کاهش استهلاک سیستم تعلیق ایفا می‌کند.
وقتی رینگ‌های اسپرت یا غیر فابریک روی خودرو نصب می‌شوند، معمولاً قطر مرکزی آن‌ها با قطر توپی چرخ خودرو، هماهنگ نیست. این اختلاف باعث می‌شود رینگ به درستی روی توپی قرار نگیرد و در نتیجه فرمان خودرو مخصوصاً در سرعت‌های بالا بلرزد و یا لاستیک‌ها به‌طور غیر یکنواخت ساییده شوند. بالانس رینگ این قطعه کوچک و حلقه‌ای‌شکل، با پر کردن فضای خالی بین رینگ و توپی موجب قرارگیری رینگ در مرکز چرخ شده و موجب جلوگیری از ایجاد لرزش، آسیب به بلبرینگ‌ها و استهلاک سیستم تعلیق می‌شود.
تفاوت بالانس رینگ با بالانس چرخ خودرو؛ این دو شبیه هستند یا خیر؟
یکی از رایج‌ترین اشتباهات این است که بالانس رینگ با بالانس چرخ یکی تصور می‌شود. در حالی‌که این دو، کارکرد متفاوتی دارند. بالانس چرخ یعنی توزیع یکسان وزن چرخ در همه نقاط که معمولاً با نصب وزنه انجام می‌شود. اما بالانس رینگ فقط برای مرکزبندی دقیق رینگ، روی توپی استفاده می‌شود. این رینگ‌ها معمولاً از پلاستیک مقاوم (ABS) یا آلومینیوم ساخته می‌شوند و انتخاب آن به اختلاف قطر رینگ و توپی خودرو بستگی دارد.
سخن پایانی
بالانس کردن ماشین نه یک کار لوکس، بلکه یک نیاز حیاتی برای حفظ سلامت خودرو و سرنشینان است. چه خودروی شما نو باشد و چه کارکرده، بررسی و اجرای صحیح نحوه بالانس چرخ خودرو باعث افزایش ایمنی، بهبود کیفیت رانندگی و صرفه‌جویی در هزینه‌های جانبی خواهد شد. فراموش نکنید که چرخ‌های خودرو پایه‌های حرکتی آن هستند و اگر همین بخش ساده دچار مشکل شود، عملکرد کلی خودرو تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. پس به‌طور دوره‌ای، بالانس چرخ‌های خودرو را بررسی و در صورت نیاز، نسبت به تنظیم آن اقدام کنید.
سوالات متداول:
اگر لاستیک بالانس نباشد چه می‌شود؟
عدم انجام بالانس چرخ خودرو پیامدهای متعددی دارد که شامل: افزایش استهلاک قطعات سیستم تعلیق، کاهش عمر مفید لاستیک‌ها،سخت شدن کنترل خودرو در پیچ‌ها یا هنگام ترمز گرفتن، افزایش احتمال انحراف خودرو و مصرف سوخت بیشتر می شود. بی‌توجهی به بالانس چرخ خودرو، ممکن است هزینه‌های جانبی سنگینی برای شما به همراه داشته باشد.
آیا بالانس چرخ عقب لازم است؟
بله. بسیاری از رانندگان فقط چرخ‌های جلوی خودرو را بالانس می‌کنند و تصور می‌کنند چرخ‌های عقب نیازی به این کار ندارند. اما بالانس چرخ عقب لازم است؛ چراکه این چرخ‌ها نیز در تعادل کلی خودرو نقش دارند و عدم بالانس آن‌ها می‌تواند روی چرخ‌های جلو تأثیر منفی بگذارد.
فرآیند بالانس چرخ خودرو چقدر طول می‌کشد؟
بسته به نوع بالانس (استاتیکی یا دینامیکی) و نوع خودرو، این فرآیند بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد. در صورتی که نیاز به تعویض وزنه‌ها یا بررسی بیشتر باشد، ممکن است کمی بیشتر طول بکشد.
علت بالانس نشدن لاستیک چیست؟
گاهی اوقات، حتی با چند بار تکرار، یک چرخ به‌درستی بالانس نمی‌شود. برخی از علت‌های بالانس نشدن لاستیک عبارتند از: معیوب بودن رینگ یا لاستیک، نصب نادرست تایر روی رینگ، اشکال در دستگاه بالانس و وجود گل‌ولای یا سنگ‌ریزه در داخل تایر است. در این مواقع باید بررسی تخصصی‌تری انجام شود و در صورت نیاز، قطعه معیوب تعویض شود.
آیا لاستیک نو نیاز به بالانس دارد؟
یکی از پرسش‌های متداول این است که آیا لاستیک نو نیاز به بالانس دارد؟ پاسخ قطعی است: بله! حتی تایرهای کاملاً نو نیز به دلیل تفاوت‌های جزئی در توزیع جرم یا شکل هندسی به بالانس لاستیک نو نیاز دارند. بدون انجام این کار، همین تفاوت‌های کوچک می‌توانند منجر به لرزش و کاهش کنترل خودرو شوند.
چرا باید از بالانس رینگ استفاده کنیم؟
زمانیکه قطر مرکزی رینگ (Center Bore) بزرگ‌تر از قطر توپی چرخ باشد، رینگ به درستی روی توپی قرار نمی‌گیرد. رینگ بالانس؛ باعث می‌شود که رینگ دقیقاً در مرکز توپی چرخ قرار بگیرد و لرزش را کاهش دهد.
