بازیافت لاستیک چه فوایدی برای ما دارد؟!

وقتی از بازیافت لاستیک صحبت می‌کنیم اولین چیزی که به ذهن بسیاری از افراد می‌رسد حفاظت از محیط زیست است. اینکه سرنوشت بازیافت لاستیک فرسوده چه می‌شود؟ و اصلاً بازیافت لاستیک خودرو به چه کاری می‌آید؟

در این مقاله قصد داریم به تمام این سوالات پاسخ دهیم و ببینیم که اتفاقاً بازیافت لاستیک می‌تواند موارد کاربردی زیادی در صنعت داشته باشد. پس با کورال تایر همراه باشید.

کاربردهای شگفت‌انگیز بازیافت لاستیک:

شاید باورتان نشود اما بازیافت لاستیک در چرخه تولیدات و صنعت امروز کاربرد‌های زیادی دارد از سنگفرش باغ گرفته تا کف زمین بازی، استفاده در ساختمان سازی و عمران و خیلی موارد دیگر که امروز قصد داریم بصورت موردی به آن‌ها اشاره کنیم.

البته یک نکته بسیار مهم را نباید فراموش کرد که دفع نادرست و عدم بازیافت لاستیک خودرو می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کند، همچنین یک منبع بسیار مفید و باورنکردنی اتلاف گردد.

حالا این سوال مطرح می‌شود که چه منبعی؟! در ادامه مقاله به این موضوع نیز اشاره می‌کنیم که چطور Waste tire recycling می‌تواند به یک منبع سوخت تبدیل شود. در زیر تعدادی از این کاربردها که در کشور ایالات متحده برای لاستیک‌های بازیافتی در نظر گرفته شده است نام‌ برده‌ایم.

خرده لاستیک:

یک راه بازیافت لاستیک، خرد کردن آن است. که لاستیک کرامب شده و آسیاب شده‌ای است که از ضایعات لاستیک تولید می‌شود. نکته مهم در این نوع بازیافت لاستیک این است که قسمت‌های فولادی از قسمت‌های لاستیکی جدا می‌شوند که طبیعتاً کاربردهای خودش را در صنعت خواهد داشت و بعد بخش لاستیکی به قطعات بسیار ریزی تبدیل می‌شود که در مواردی خاص کار برد دارد از جمله :

• آسفالت لاستیکی
• کف زمین بازی
• تشک‌های ورزشی
• محافظ گل و لای وسایل نقلیه

راهی مناسب برای دفن زباله:  

یکی از کاربردهای لاستیک‌های خرد شده استفاده از آن‌ها در ایجاد محیطی مناسب برای دفن زباله است. به چه شکل؟ بگذارید اینطور توضیح دهیم. که لاستیک‌های خرد شده می‌تواند به عنوان آستر یا پوششی برای محل دفن زباله استفاده شود.

بطور مثال از خرده ریزه‌های تایر می‌توان به عنوان یک عایق حرارتی بین لایه‌های اولیه و زیرین دفن زباله جهت کاهش دما استفاده کرد. یک نکته باور نکردنی این‌ که بازیافت لاستیک به این شکل حتی به عنوان جایگزین سوخت زغال سنگ هم به دلیل نفوذپذیری بالا استفاده می‌شود.

در نهایت اینکه خرده ریزه‌های لاستیک که به این شکل از بازیافت لاستیک خودرو بدست آمده‌‌اند، یک راه محوطه سازی کارآمد و مقرون به صرفه برای دفن زباله به حساب می‌آید.

برای بررسی‌های بیشتر بد نیست به اطلاعات مهمی درباره تولیدات لاستیک اشاره کنیم. آیا می‌دانستید که فقط در سال ۲۰۱۹ حدود سه میلیارد لاستیک خودرو در سراسر جهان تولید شده است؟

همان‌طور که می‌بینید اصلاً رقم کمی نیست و این را هم در نظر بگیرید که این مقاله در سال ۲۰۲۴ نوشته می‌شود و از آن زمان تا کنون تعداد بیشتری لاستیک خودرو تولید شده است.

بنابراین بطور قطع یکی از سیاست‌های مهم دولت‌ها باید پیدا کردن راهی برای بازیافت لاستیک‌های فسوده و بازگرداندن ‌آنها به چرخه تولید باشند. در غیر این صورت ظرف مدت کوتاهی لاستیک خودرو تمامی کره زمین را فرا می‌گیرد.

مواد تشکیل دهنده لاستیک :

بیایید با هم نگاهی کلی به مواد تشکیل دهنده لاستیک بیندازیم. لاستیک خودرو از منابع تجدید ناپذیر نفتی مشتق شده است که معمولاً برای یکبار مطرف طراحی می‌شوند. اما لاستیک خودرو طوری طراحی شده است که پس از گذراندن مراحل مختلف بازیافت لاستیک می‌تواند موارد استفاده دیگری داشته باشد.

بطور مثال برخی تایرها پس از فرایند بازیافت لاستیک خودرو به عنوان سوخت در صنعت فولاد استفاده می‌شوند. جالب نیست؟ همانطور که می‌بینید از این طریق می‌شود کمک زیادی به حفظ منابع طبیعی کرد.

بیایید در ماجرای بازیافت لاستیک، کمی به عقب برویم و سری در تاریخ لاستیک سازی بکشیم. در دهه ۱۸۴۰، فردی به نام چارلز گودیر، به این فکر افتاد تا راهی برای تبدیل کردن لاستیک نرم به لاستیک‌های سخت را پیدا کند و پس از تلاش‌های فراوان فرآیندی را کشف کرد به نام ولکانیزاسیون.

این فرآیند از زنجیره‌های گوگردی برای پل زدن مولکول‌های آلی بزرگ به یک شبکه استفاده می‌کند و هنوز هم به طور گسترده برای تولید لاستیک خودرو استفاده می‌شود.

قبل از پیشرفت‌های امروزی در طراحی خودرو به ویژه استفاده از تسمه فولادی و پروفیل‌های شعاعی در لاستیک، نهایتاً انتظار می‌رفت یک تایر پس از ۲۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ کیلومتر تعویض شود. اما امروزه باتوجه به مقاوم سازی لاستیک‌ها هر تایر حداقل ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر در جاده‌ها راه می‌رود تا به مرحله بازیافت لاستیک برسد. همین موضوع کار را برای بخش بازیافت سخت‌تر کرده است زیرا شکستن بافت لاستیک‌ها نیز به همان میزان دشوارتر شده است.

روش های جدید برای شکستن لاستیک ها جهت بازیافت لاستیک:

در راستای بازیافت لاستیک فرسوده محققان دست به آزمایش‌هایی زدند که منجر به کشف یک فرآیند کارآمد و ملایم شد. این فرآیند از شیمی سیلیکون برای شکستن پیوندهای گوگرد به گوگرد که تایرها را در کنار هم نگه می‌دارد، استفاده می‌کند. سیلیکون‌ها به‌طور انتخابی اتصالات گوگرد-گوگرد را قطع می‌کنند و تنها زنجیره‌های ارگانیک باقی می‌مانند که می‌توانند به راحتی جدا شده و دوباره برای تولید محصولات جدید استفاده شوند.

این فرآیند ابتدا شامل برش تایرها به بخش‌ها و سپس تشکیل خرده‌های پودری از آن‌ها است، مراحلی که در حال حاضر در کارخانه‌های بازیافت لاستیک تجاری استفاده می‌شود.

تا اینجا بطور کلی متوجه شدیم که بازیافت لاستیک هم می‌تواند برای حفظ محیط زیست خیلی مفید باشد و هم کاربردهای مختلفی دارد که در صنعت می‌تواند کمک زیادی به اقتصاد و تهیه مواد اولیه بکند.

حالا می‌خواهیم با هم نگاهی به تأثیرات و کاربرد بازیافت لاستیک خودرو در کشورهای پیشرفته‌ای مثل ایالات متحده آمریکا بیندازیم و در عین حال ببینیم چه نقش و کمکی می‌تواند به رشد صنعت در کشورهای در حال پیشرفت داشته باشد.

موارد استفاده از تایر بازیافتی در کشورهای پیشرفته:

بیایید از اینجا شروع کنیم که از بازیافت لاستیک فرسوده برای تولید حداقل ۱۱۰ محصول در زمینه‌های زیر استفاده می‌شود:

• مواد مهندسی عمران.
• مصالح زمینی و راه آهن.
• سوخت تایر مشتق شده (TDF).

بطور کل با توجه به نوع محصول مورد نیاز که باید تولید شود و نیاز هر منطقه می‌توانید میزان توزیع لاستیک فرسوده شده جهت بازیافت در ایالات متحده  را در نمودار زیر بطور دقیق ملاحظه نمایید.

در ادامه به چند مورد که بازیافت لاستیک می‌تواند نقش مهمی در پیشرفت آن صنعت داشته باشد می‌پردازیم.

مهندسی عمران و بازیافت لاستیک:

• ساخت T-Blocks

می‌دانستید در هر T-Block می‌توان بین ۲۰ تا ۴۰ لاستیک را استفاده کرد و این یعنی یک بلوک بتنی با این تعداد لاستیک فرسوده در آن. ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که کاربرد این بلوک‌های بتنی چیست؟!

• این بلوک‌ها حداقل ۲۰۰ سال عمر می‌کنند.
• در برابر آتش مقاوم هستند.
• تثبیت کننده‌های مناسبی برای زیر فندانسیون هستند.
• فرسایش و سیل را کنترل می‌کنند.

نکته مهم این است که سازه‌های سنگی هم تا حدود زیادی همین مزایا را دارند اما نباید فراموش کرد که سنگ، وزن بسیار زیادی دارد و جابجایی آن کار بسیار دشواری است. و این دقیقاً مزیت برتری است که بلوک‌های بتنی پر شده با تایرهای بازیافتی نسبت به سنگ دارند. علاوه بر آن با این روش می‌توان بازیافت لاستیک را به ۱۰۰۰ عدد در روز رساند.

• بالکن‌های خانگی سازگار با محیط زیست:

یکی دیگر از موارد کاربردی Car tire recycling استفاده از آن در ساخت تخته‌های رزین لاستیکی پلی اتیلن است. که از آن‌ها می‌توان در ساخت و ساز استفاده‌های متعددی داشت بخصوص در ساخت بالکن خانه‌ها.نقاط قوت این نوع مصالح ساختمانی شامل موارد زیر می‌شود:

• مقاومت بالا در برابر دمای شدید
• نیاز کمتر به نگهداری و مراقبت
• آسیب کمتر در برابر حشرات و شرایط آب و هوایی خاص
• طول عمر حداقل ۲۵ سال

مصالح راه سازی و راه آهن و استفاده‌های بازیافت لاستیک فرسوده:

اگر بخواهیم بطور خلاصه بگوییم بازیافت لاستیک خودرو یا همان tire recycling حتی در زمینه راه سازی و تأمین مصالح و ابزار مورد نیاز برای راه آهن نیز کارایی دارد. واقعاً جالب است که توجه به بخش بازیافت حتی فقط در یک محصول می‌تواند تا این حد در امر صنعت مفید واقع شود. در این قسمت توضیح می‌دهیم که بازیافت لاستیک فرسوده در امر راه‌سازی و راه آهن چه کمکی به ما می‌کند.

• لاستیک راه آهن:

برای اینکه لاستیک‌های راه‌آهن دوام زیادی داشته باشند روش بخصوصی در ساخت آن‌ها به کار گرفته می‌شود به این ترتیب که با روکشی لاستیکی به صورت لایه‌ای ساخته می‌شوند.

این روکش لاستیکی لایه‌ای از ۸۰ پوند لاستیک آسیاب شده که بر روی یک تیر فولادی- بتنی قرار گرفته است؛ و به این ترتیب آن را بیش از ۲۰۰ درصد قوی‌تر از لاستیک‌های معمولی می‌کند. و البته سوال بجا این است که این همه مقاوم‌سازی برای چیست؟

مشخصاً برای این منظور که چنین ترکیبی حدود ۹۰ سال دوام می‌آورد و همین موضوع باعث می‌شود در بسیاری از هزینه‌ها برای تعمیرات و جایگزینی صرفه جویی شود.

• خطوط راه آهن:

یکی دیگر از استفاده‌های مهم لاستیک بازیافتی در خطوط راه آهن جذب لرزش عالی‌ای است که توسط این ماده صورت می‌گیرد.

• کفپوش لاستیکی:

کفپوش‌های لاستیکی که به دلیل تنوع رنگ و طرح، این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند از مواد به دست آمده در فرآیند بازیافت لاستیک خودرو تهیه می‌شوند.

جالب ست بدانید که این کفپوش‌ها در کنار مزایا و معایبی که دارند عمری در حدود ۳۰ سال دارند و برای تمیز شدن نیز نیاز به مواد خاصی نیست. همچنین هوای محبوس شده در منافذ آن عاری از مواد شیمیایی است.

• آسفالت لاستیکی:

کاربرد دیگر از بازیافت لاستیک در ساخت آسفلت جاده‌ای است یا به عبارتی آسفالت لاستیکی. تا سال ۲۰۰۵، حدود ۷.۴ میلیون لاستیک فرسوده برای ساخت بزرگراه های جدید بازیافت شد. از مزایای بازیافت لاستیک خودرو برای تولید آسفالت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از آسیب جاده جلوگیری می کند
• در هزینه تعمیر و نگهداری صرفه جویی می کند
• این ماده همچنین جاذب نویز است، بنابراین صدای جاده تا ۷ دسی بل کاهش می یابد

نقش بازیافت لاستیک در تولید سوخت:

در ابتدای مقاله نیز راجع به این موضوع صحبت کردیم که یکی از کاربردهای Car tire recycling در زمینه تولید سوخت است. نکته جالب اینجاست که هر لاستیک حاوی ۵ گالن روغن است و به همین دلیل حدود ۴۰ درصد از لاستیک‌های بازیافتی به این بخش اختصاص داده می‌شود.

جالب است بدانید که راندمان این سوخت جایگزن ۲۵ درصد بیشتر از زغال سنگ است و خاکستر حاصل از سوخت تایر کمتر از خاکستر حاصل از سوخت زغال سنگ، محتوی فلزات سنگین است.

نکته منفی در این زمینه این است که این نوع از سوخت نیز مانند سایر سوخت‌های فسیلی در آلودگی هوا نقش کمی ندارد اما از طرفی تنها در وسایل نقلیه‌ای قابل استفاده است که اجازه انتشار گازهای مضر زیادی را نمی دهند. TDF یا همان سوخت حاصل از بازیافت لاستیک، بیشتر در کارخانه های کاغذ، تاسیسات برق، کوره های سیمان و غیره استفاده می شود. به منظور درک بهتر موضوع نگاهی به نمودار زیر بیندازید.

نتیجه گیری:

موضوع بازیافت از جمله موضوعاتی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان یک صنعت مهم به آن توجه می‌شود و روی آن سرمایه‌گذاری می‌گردد. و در برخی کشورهای در حال توسعه نیز به عنوان یه صنعت پر درآمد به کار گرفته شده است.

در این مقاله سعی کردیم به بازیافت لاستیک و در واقع لاستیک خودرو بپردازیم که با توجه به تولید انبوه آن در سراسر جهان می‌تواند به موضوعی مهم تبدیل گردد. هم از جهت توجه به حفظ محیط زیست و هم از جهت باز گشت به چرخه تولید که می‌تواند در حفظ منابع و صرفه جویی در هزینه‌ها و مصرف منابع اولیه بسیار کمک کننده باشد.

همانطور که در این مقاله توضیح دادیم بازیافت لاستیک خودرو فرسوده کاربردهای فراوانی دارد از ساخت و ساز و عمران گرفته تا تولید سوخت. و این از برنامه ریزی‌های کلان دولت‌ها محسوب می‌گردد که چطور برای استفاده از این منابع مفید و بی پایان استفاده نمایند.